CÓ MỘT CÁNH ÉN NHỎ NHƯNG ĐÃ LÀM NÊN NHỮNG MÙA XUÂN

Tại sao tôi chọn tiêu đề như vậy? Có quá lắm không? Có vô lý không? Có nghịch nhĩ lắm không? Dễ bị mọi người cười cho đấy!

Trước tiên tôi xin bạn đọc lượng thứ cho tôi khi chọn cái tiêu đề đó. Tôi chọn tiêu đề  như vậy vì tôi có nguyện vọng phản biện lại một suy nghĩ khá phổ biến trong chúng ta, trong cả tôi  nữa. Đó là “Cơ quan công quyền, quan liêu và quyền thế, bề ngoài tỏ vẻ dân chủ, giả bộ lắng nghe ý dân, sau đó đâu lại vào đấy. Ai họ nghe mình, nói kêu làm gì cho mệt. Động chạm đến nhóm lợi ích có khi lại khổ vào thân”.

Tôi quán triệt cho mình nguyên tắc dưới đây:

Không viết về những vấn đề chính trị. Vì lĩnh vực này rất phức tạp, khó và hóc búa. Trong khoa học xã hội, 10 người thì có 11 quan điểm khác nhau, rất khó đồng thuận nhất trí; đúng, sai rất khó rạch ròi. Tôi né tránh viết về những vấn đề chính trị. Nhưng tôi vẫn có thể chém gió, vui vẻ với anh em bạn bè bốc đồng, tán gẫu về những vấn đề chính trị. Hầu hết bạn bè gặp nhau, từ chuyện thời tiết nắng, mưa, công việc làm ăn, con cháu ra sao, thế nào cũng sẽ dẫn đến một vài câu chuyện về thời sự chính trị. Tại các quán bia, quán nước chè con cóc vỉa hè cũng đầy những câu chuyện thời sự chính trị để vui, để xả stress. Nhưng viết ra thành văn bản phải là những người thực sự có khí phách, có can đảm. Tôi chưa yêu nước được đến như họ, nhưng tôi khâm phục họ, giả sử như ông Nguyễn Trung hay nhà báo Huy Đức, vì tôi đã đọc một số bài viết của họ.

Tôi chỉ viết về những vấn đề thuần túy của khoa học và công nghệ. Vì trong KH&CN đúng, sai rạch ròi, phân minh rõ ràng, trong sáng và dễ hiểu. Vì trong lĩnh vực KH&CN, trong một vấn đề thường có một chân lý khoa học, một qui luật thống trị. Do vậy, nếu có 10 người tranh luận cuối cùng cũng chỉ dẫn đến 1 lời giải, 1 đáp số mà thôi, dễ thống nhất và đồng thuận, như câu nói “Mọi con  đường đều dẫn đến thành Rome”. Tôi lại có nền tảng là được đào tạo cẩn thận và bài bản 10 năm ăn học chăm chỉ tại Khoa các Khoa học tự nhiên, trường Karlova Univerzita tại thủ đô Praha, Cộng hòa Séc và Viện Hàn lâm Khoa học cộng hòa Séc. Trường KU là trường già nua, cổ kính do vua Karel IV thành lập vào năm 1348. Từ khi ra đời cho đến hiện nay và cả sau này nữa trường KU luôn là số 1 trên đất nước cộng hòa Séc. Một đất nước rất thanh bình, hiền hòa, thân thiện, văn minh và lịch sự. An ninh, an toàn tuyệt vời. Môi trường sạch, đẹp. Chi phí cho cuộc sống khá thấp so với thu nhập của người dân.

Tôi chỉ tập trung phản biện những cơ chế, chính sách mà các Bộ, ngành tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ không chuẩn, gây hại cho đất nước mà thôi. Tôi nghĩ điều này chỉ có lợi cho đất nước. Thủ tướng Chính phủ luôn phải vì lợi ích của cả quốc gia, cả đất nước mà làm việc. Một quyết định của Thủ tướng khi ban hành sẽ là một văn bản pháp lý, có giá trị triển khai thực hiện trên cả nước. Do vậy, nếu như có thiếu sót, sai lầm sẽ gây tác động to lớn, có hại cho đất nước, nên quyết định đó cần phải điều chỉnh, phải sửa sai.

Khi tôi phản biện một quyết định của Thủ tướng mà được tiếp thu, lắng nghe và chỉnh sửa thì tôi coi đó là một mùa xuân. Tôi tin là có kết quả, tin là sẽ có thay đổi, chắc chắn sẽ có đổi mới, nên tôi mới dám gọi là mùa xuân. Tôi luôn biết là Thủ tướng, hay Bộ trưởng, Chủ tịch UBND tỉnh không bao giờ đọc các bài viết của tôi cả, nhưng các quân sư, cố vấn tham mưu của Thủ tướng, hay Bộ trưởng, Chủ tịch UBND tỉnh sẽ phải đọc.

Mùa xuân thứ nhất là dập tắt được cuộc chiến đập phá các bậc tam cấp lấn chiếm vỉa hè của ông Đoàn Ngọc Hải, Phó Chủ tịch Quận 1 Tp. HCM. Nhiều triệu người và báo chí cả nước vỗ tay hoan hô, cổ vũ ông. Cuộc chiến bắt đầu lan ra Hà Nội. Ngày 29/3/2017 tôi đã có thư gửi Thủ tướng Chính phủ và các cấp lãnh đạo của UBND thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội bài “Cuộc chiến đòi lại vỉa hè cho người đi bộ đã thất bại khi đập nhát búa đầu tiên”. Sau ngày tôi gửi thư khoảng 2 tuần, các hoạt động đập phá được chấm dứt. ông Đoàn Ngọc Hải đã xác nhận với báo chí có hai văn bản cấp trên đã trói buộc ông phải dừng tay.

Mùa xuân thứ hai là mùa xuân điện lực: Kiến nghị của tôi về bản “Quy hoạch phát triển điện lực quốc gia giai đoạn 2011 - 2020 có xét đến năm 2030” được phê duyệt tại Quyết định số 428/2016/QĐ-TTg, ngày 18/3/2016 là phản khoa học và rất có hại cho đất nước. Tôi đã liệt kê ra 95 thực tế/sự thật (TT/ST) để chứng minh cho những tác hại vô cùng to lớn sau đây:

1. Hủy hoại sức khỏe nhân dân và môi trường sinh thái.
2. Làm gia tăng phát thải khí nhà kính, đẩy mạnh biến đổi khí hậu.
3. Gây thiệt hại lớn về kinh tế cho đất nước.
4. Gây tụt hậu lớn cho ngành điện Việt Nam so với Thế giới.
5. Kìm hãm sự phát triển của điện gió, điện mặt trời và điện sinh khối.

95 thực tế/sự thật tôi nêu ra đã thuyết phục được những quân sư, cố vấn của Thủ tướng. Họ đã giật mình về 5 tác hại vô cùng to lớn cho đất nước mà họ chưa được nghe bao giờ. Họ đã phải tiếp thu 95 sự thật nghiệt ngã đó. Quá rõ ràng, họ không cần phải tham mưu, trao đổi lại với Bộ Công thương.  Họ đã kiến nghị ngắn gọn với Thủ tướng, lệnh ngay cho Bộ Công thương là “Không được tiếp tục làm nhiệt điện than”. Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc bực lắm. Tôi đã xem đoạn VTV1 quay tại phiên họp Chính phủ thường kỳ 11, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc đã nói nguyên văn như sau: “Thái độ tôi cương quyết, tôi đã viết rất nhiều thư cho các đồng chí liên quan về điện từ đầu năm, tập thư mà tôi viết còn để lại rất nhiều”.

Khi họ đã nhìn thấy 5 tác hại to lớn như vậy, không thể có chuyện tiếp thu kiến nghị của tôi một cách hình thức, tiếp thu cho vui. Do những tác hại này họ không hề được biết, họ còn vô vàn chuyện khác phải lo.

Tôi đoán các cán bộ của Cục Điện lực và NLTT, đơn vị tham mưu chính cho Bộ trưởng Bộ Công thương, cũng phải giật mình và ngao ngán về những phát hiện của tôi, về 5 tác hại to lớn nói trên, có hại cho chính ngành Điện của họ. Quyết định số 428/2016/QĐ-TTg, ngày 18/3/2016 với nhiệt điện than là trụ cột chủ lực, chính là mô hình Điện lực của thập kỷ 60, 70 rồi, không thể chọn làm tương lai cho ngành Điện lực Việt Nam. Do vậy, việc Bộ trưởng Bộ Công thương ngày 25/8/2018 có thư trả lời tôi “Ghi nhận để nghiên cứu tham mưu cho Chính phủ trong quá trình xây dựng và phê duyệt Tổng sơ đồ phát triển Điện lực quốc gia 8” sẽ không thể là tiếp thu hình thức, hay ghi nhận chỉ vì lịch sự, xã giao. Họ đã nhận ra cái  nguy hại cho chính ngành Điện, nguy hại cho đất nước. Do vậy họ phải sửa, nếu không sẽ có hại cho chính họ, cho cả đất nước nữa. Khó chịu là đương nhiên rồi. Vì một cán bộ hưu, ngoại đạo, chưa 1 giờ ngồi giảng đường nghe giảng về Điện và Năng lượng, dám phản biện hẳn một quyết định của Thủ tướng Chính phủ. Tuy nhiên, câu nói “Học suốt đời” ai cũng đã nghe, đã biết. Còn câu “Đâu phải cứ đến lớp nghe thày cô giảng mới là học” hay câu “Đâu phải có bằng cấp mới chứng minh là có kiến thức” chắc rất nhiều  người đồng ý với tôi. Tôi là tỷ phú thời gian, vô công rồi  nghề, lại rất thích đọc các thông tin KH&CN trên mạng nên tôi đã đọc rất nhiều thông tin về xu thế phát triển Điện và Năng lượng của Thế giới.

Tôi được Cục Điện lực và NLTT mời đến họp để làm rõ thêm một vài điều họ còn băn khoăn mà thôi. Khi Cục phó Cục Điện lực và NLTT Lê Văn Lực hỏi tôi  tại TT/ST 32: anh lấy đâu ra những thông tin “Bình quân trong 1 triệu tấn than có chứa 104kg thủy ngân, 7.509 kg Arsen, 1.111 kg Beryllium, 714kg Cadmium, 8.390kg Crom, 8.894kg Nickel, 2.464kg Selenium v.v..”? Đề nghị chuyên gia chuyên về than cho biết, đúng, sai? Vị chuyên gia về than (tôi không biết tên cụ thể) đã trả lời là có thể đúng, có thể sai vì than ở mỗi vùng khác nhau số liệu sẽ là khác nhau. Thiếu sót của tôi ở đây là không nêu than này lấy từ mỏ nào, địa chỉ cụ thể của mỏ. Tôi đã rất cẩn thận khi viết chữ bình quân trong câu đó, rất an toàn đối với tôi, không thể sai được. Tuy nhiên, tôi đã lấy một qui luật tổng quát ra để trả lời cho câu hỏi của lãnh đạo Cục Điện lực “Thành phần của các kim loại nặng nói trên, nhiều, ít có trong than là phụ thuộc vào cấu tạo địa chất của mỏ chứa than đó”.

Tôi nắm bản chất và qui luật, không nhớ tiểu tiết. Những số liệu cụ thể ấy tôi chỉ sao chép lại một cách máy móc thôi. Không nhớ được đâu. Nhưng phải cần nhớ, cần hiểu những qui luật, chân lý. Nắm qui luật là nắm chắc vấn đề. Nắm được qui luật, nguyên lý là bạn thành công. Nắm được qui luật bạn sẽ tìm được ra rất nhiều ví dụ, dẫn chứng để bảo vệ cho quan điểm của bạn. Tóm lại 95  TT/ST tôi nêu ra không bị bác một điều nào. Tôi thực sự là vui. Giống như một học sinh làm bài thi kiểm tra trắc nghiệm về Điện và Năng lượng tôi đã chọn đúng cả 95 đáp án. Tôi rất tin, rất tin là họ đã nhận ra những nguy hại cho chính ngành Điện lực và cho cả đất nước. Automatic là họ sẽ phải sửa Quy hoạch. Tổng sơ đồ phát triển Điện lực quốc gia 8 chắc chắn phải đi theo xu hướng phát triển bình quân điện Thế giới. Đó là Điện NLTT phải là trụ cột của đất nước. Theo tôi, Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc chỉ cần kiên định giữ vững hai gọng kìm sau “Không được tiếp tục làm nhiệt điện than” và “Nếu để mất điện sẽ có đồng chí mất chức” như Thủ tướng đã tuyên bố, còn lại giao Bộ Công thương toàn quyền, không phải cái gì cũng bẩm báo, trình Thủ tướng xin phép, chờ đợi mất thời gian. Đất nước sẽ có điện xanh, điện sạch đủ dùng. Một mùa xuân Điện lực thực sự  đã hiện ra trước mắt tôi.

Mùa xuân thứ 3: Mùa xuân ngăn chặn việc đầu tư khoảng 230.000 tỷ đồng xây 172km đê bao, 12 cống đập với những trạm bơm lớn và đê biển nối Vũng Tàu – Gò Công nhưng không thể giữ khô đôi chân người dân Tp. HCM sau những cơn mưa bằng bài viết “Quy hoạch thủy lợi chống ngập úng Tp. HCM là phản khoa học và rất có hại cho đất nước”; được chứng minh bằng 70 Thực tế/Sự thật (TT/ST), được gửi đến các lãnh đạo của UBND Tp. HCM vào ngày 30/8/2018. Chủ biên của bản Quy hoạch này là Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt. Sở NN&PTNT Tp. HCM được giao nhiệm vụ nghiên cứu kiến nghị của tôi và đã nhanh chóng ủng hộ tất cả. Nhanh đến mức Sở không cần phải triệu tập tôi đến để chất vấn, ví dụ “sao anh lại dám viết như vậy? chỗ này, chỗ kia là không đúng. Ý này, ý kia đề nghị anh phải làm rõ hơn nữa v.v.”. Sở NN&PTNT cũng không cần tham vấn Bộ NN&PTNT, cấp trên phụ trách chuyên môn của họ. Vì việc bỏ nhiều chục nghìn tỷ đồng để chống ngập là lợi ích sát sườn của người dân Tp. HCM. Đầu tư tiền tấn, tiền tạ vào đê bao, cống đập, đê biển nhưng ngập úng vẫn hoàn ngập úng, khi đã hiểu ra họ chẳng dại gì mà nghe Bộ NN&PTNT nữa. Chả có lợi ích nhóm nào ở đây cả. Chỉ có Tp. HCM và nhân dân bị thiệt mà thôi. Với 70 TT/ST tôi đã chứng minh cho họ là 172km đê bao, 12 cống đập và đê biển hoành tráng chỉ là ném tiền xuống sông Sài Gòn, ngập úng vẫn hoàn ngập úng. Do vậy, họ không thể tiếp thu những kiến nghị của tôi theo kiểu lịch sự, xã giao. Kiểu tiếp thu rồi để đấy, việc cũ họ vẫn cứ thế mà làm. Nhiều tiền của bỏ ra mà không chống được ngập họ sót đấy. Tôi đoán Tp. HCM sẽ hoàn tất dự án 10.000 tỷ đồng mà tập đoàn Trung Nam đang xây dựng dở dang để kết thúc hợp đồng (khoảng 10km đê bao và 6 cống đập). Những công trình này sẽ là bảo tàng sống ngoài trời của bản “Quy hoạch” có hại cho họ. Nguồn lực eo hẹp còn lại họ sẽ đầu tư vào giải pháp thiết thực hơn, hiệu quả hơn, đó là 5 giải pháp “mềm”, phi công trình do tôi đề xuất. Điều này được thể hiện bằng công văn số 839/UBND-ĐT ngày 12/3/2019 do ông Trần Vĩnh Tuyến, Phó Chủ tịch UBND Tp. HCM giao việc cho các Sở liên quan triển khai thực hiện theo 5 giải pháp mềm chống ngập do tôi đề xuất.

Mùa xuân thứ 4: Là ngăn chặn được đề xuất nạo vét, làm sạch đáy biển của Trưởng nhóm điều tra độc tố hóa học, nhóm trụ cột của Hội đồng KH&CN quốc gia xác định nguyên nhân cá chết tại 4 tỉnh duyên hải miền Trung. Các nhà khoa học “thắng cuộc”, sau khi được Bộ trưởng Bộ  Khoa học và Công nghệ trình lên Thủ tướng Chính phủ kết luận về nguyên nhân cá chết là do các độc tố phenol và xianua bám dính trên một màng nhày như tấm chăn di động, hút nhả độc tố gây ra, đi đến đâu cá chết đến đó, đã tổ chức một  Hội nghị về giải pháp làm sạch biển. Trưởng nhóm điều tra độc tố hóa học đã đề xuất“Sẽ phải hút hàng ngàn tấn trầm tích, kinh phí hút 1.000 tấn cũng phải mất vài nghìn tỷ đồng. Chúng ta sẽ phải hút suốt chiều dài 209 km và phải hút sâu tối thiểu 50cm thì mới đảm bảo sạch biển” (Báo Dân Việt, đăng thứ Sáu, ngày 01/07/2016 15:46 PM) .

Theo đề xuất này, số lượng trầm tích cần hút tương đương 7,25 triệu tấn. Tổng kinh phí chỉ riêng cho nạo vét, hút bùn gần 10.900.000 tỷ đồng (tương đương 473 tỷ USD!!). Trong khi dự toán chi ngân sách Nhà nước năm 2018 (Quyết định số 2610/QĐ-BTC, ngày 21/12/2017) chỉ có 1.523.200 tỷ đồng. Đề xuất nạo vét làm sạch đáy biển thực sự sẽ là một cuộc tổng tàn phá kinh hoàng hệ sinh thái đáy biển, sẽ thêm rất rất nhiều san hô bị chết một cách dã man. Không cần tốn 1 xu biển sẽ tự làm sạch chỉ trong một vài năm.

Sau khi bài viết của tôi “Cần trả lại chân lý khoa học cho kết luận về nguyên nhân cá chết” được gửi tới các Bộ, ngành liên quan và công bố rộng rãi. Tôi đoán là nhiều cây đa khoa học liên quan, các thành viên của Hội đồng KH&CN quốc gia đã bị sốc. Họ phải ngao ngán, chấp nhận những chân lý, sự thật, qui luật khoa học mà tôi liệt kê ra để phản biện lại cái kết luận phản khoa học và rất có hại cho đất nước ấy. Tự họ đã im lặng, không hề thấy hội nghị, hội thảo bàn về các giải pháp làm sạch biển nữa.

Tôi nghĩ, nếu tôi không tận tụy với KH&CN, thờ ơ và lạnh nhạt, không viết ra và không gửi đi,  tôi chắc là hiện nay ngoài biển miền Trung đang ngổn ngang nhiều tàu nạo vét, hút bùn thực hiện nhiệm vụ làm sạch biển. Vì những người “thắng cuộc”, đã xuất sắc hoàn thành nhiệm vụ xác định nguyên nhân cá chết để Bộ trưởng Bộ KH&CN trình Thủ tướng Chính phủ, công bố cho nhân dân cả nước hiểu. Do vậy, đề xuất nạo vét, hút bùn làm sạch biển của họ, đương nhiên sẽ được các lãnh đạo lắng nghe. Khi đó Thủ tướng mà không cấp kinh phí để làm sạch biển thì Thủ tướng sẽ có tội đối với nhân dân, với đất nước. Lúc đó 500 triệu USD mà công ty Formosa Hà Tĩnh cam kết bồi thường đã sẵn sàng để sử dụng.

Hãy trung thực và tận tụy với khoa học, bạn sẽ thành công.

Nguyễn Đức Thắng, Hà Nội ngày 08/12/2019