VỀ MỘT BÀI THƠ TÌNH “I AM AFRAID” (ANH SỢ)

Trên các trang mạng mọi người đang chia sẻ một bài thơ tình nổi tiếng trong tiếng Anh. Tôi chưa bao giờ viết thơ nhưng đã bắt đầu thích đọc thơ. Trên trang Facebook của tôi, ngày nào cũng xuất hiện những bài thơ của các tác giả như Việt Tú Đinh, Nguyễn Văn Hồng, Lê Nhung, Lê Hạnh, Hoang Hoa, Thu La Nguyen Viet, Thuy Anh Vu… với những phong cách khác nhau đọc thấy hay và thích. Họ là những người xuất khẩu thành thơ. Sức viết mạnh mẽ như tí người mẹ tràn sữa nuôi con. Tôi ngữ pháp tiếng Việt cơ bản còn khuyết tật, không thể sửa được lỗi nhầm lẫn giữa s và x nên đành tránh xa việc viết. Nhưng đọc thì thích, như được thưởng thức hương vị cà phê Ban Mê. Vì các bạn viết bài thơ nào cũng hay, vậy chọn bài nào là nhất, bài nào nhì, bài nào ba? Tôi chọn cho tôi thôi, vì mỗi người có một thẩm mĩ, gu hấp thụ thơ khác  nhau. Tôi không thích một cuộc thi (chẳng hạn học sinh giỏi Toán, Lý, Hóa, Sinh…) có 20 giải nhất, 50 giải nhì, 100 giải ba. Tôi thích cuộc thi chỉ 1 giải nhất, 1 giải nhì và 1 giải ba. Nhưng khó quá, căn cứ vào đâu để tôi lựa chọn bài thơ hay nhất?.  Vì tôi ĐÃ THÍCH ĐỌC THƠ nên tôi cần học cách phân tích, đánh giá một bài thơ. Tôi Google cụm từ “thế nào là một bài thơ hay” và nghiên cứu, tìm hiểu.

Mấy chục năm trước tôi đâu có đọc thơ, từ khi lên mạng, lên Facebook tôi có cơ hội đọc thơ miễn phí hàng ngày của các nhà thơ như Việt Tú Đinh, Nguyễn Văn Hồng, Lê Nhung, Lê Hạnh… tôi không phải đến thư viện, hay ra hiệu sách tìm mua. Vì vậy, dần dần tôi đã ham thích đọc thơ. Các nàng Thơ đẹp tự đến tận nhà tôi, bay lướt trước mắt tôi như xin mời! vậy tại sao lại không yêu thơ  nhỉ?

Cộng đồng mạng đang chia sẻ một bài thơ tình nổi tiếng trong tiếng Anh, tôi xin copy nguyên văn như dưới đây:

https://nhacxua.vn/su-phong-phu-cua-tieng-viet-qua-mot-bai-tho-voi-nhieu-phong-cach-khac-nhau/

SỰ PHONG PHÚ CỦA TIẾNG VIỆT QUA MỘT BÀI THƠ VỚI NHIỀU PHONG CÁCH KHÁC NHAU

2020/03/03

Có bài thơ tình yêu rất nổi tiếng, tương truyền là của nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch vĩ đại nhất nước Anh, William Shakespeare. Một số nguồn khác lại nói bài thơ này của Bob Marley, thông tin khác thì nói rằng đó là của một nhà thơ người Thổ Nhĩ Kỳ tên là Qyazzirah Syeikh Ariffin. Bài thơ như sau:

Khi phong cách thơ của Nguyễn Du, Nguyễn Trãi, Hồ Xuân Hương, Bà Huyện Thanh Quan, Xuân Diệu, Hàn Mặc Tử, Nguyễn Bính, Trương Hán Siêu và Puskin được dịch theo cùng một bài thơ tình.

Trên group facebook Đại Việt cổ phong, tác giả Lê Tiên Long dịch theo phong cách thơ của những tác giả nổi tiếng như sau:

Từ bài số 1 cho đến bài dịch số 11 là tôi sao chép nguyên văn từ website nhacxưa.vn. Bài dịch số 12 là của nhà thơ Việt Tú, trên trang Facebook của anh có tên là Việt Tú Đinh.

Tôi cảm phục các tác giả đã thuộc phong cách của các nhà thơ tiền bối và dịch theo phong cách đó. Chắc phải là một bài thơ rất hay nên mới dậy sóng trên mạng và nhiều người tham gia dịch một cách công phu như vậy. Tôi đọc từng chữ, từng câu để tìm lời hay, ý đẹp. Vì đã có bản dịch nguyên nghĩa nên chẳng cần hiểu tiếng Anh vẫn không sao. Tuy nhiên, những từ tiếng Anh này lại toàn là những từ đơn giản, phổ thông, đời thường nên tôi cũng hiểu. Do vậy tôi đoán cái hay thứ nhất mà họ thích là từ ngữ mộc mạc, giản dị; không cao siêu, bóng bẩy. OK, tôi đồng ý. Cái hay thứ hai là từ ngữ của bài thơ đó có phát ra nhạc không? Không có. Tôi không thấy tiếng Anh có thanh điệu, trầm bổng, lên cao, xuống thấp. Nhưng những bài dịch ra tiếng Việt nói trên tôi thấy có tiếng ngân của các thanh điệu. Tôi đã để ý nghe người Tiệp nói tiếng Tiệp, người Nga nói tiếng Nga, người Đức nói tiếng Đức v.v.. so với tiếng Việt về thanh điệu thì họ thua. Chỉ có tiếng Pháp được nhiều người cho là tiếng nói của tình yêu. Tôi tiếp tục gặm nhấm các từ, các câu của toàn bài thơ, như tôi từng nghiền ngẫm các bài báo chuyên viết về Môi trường và Khoa học trong tiếng Anh. Đọc chậm và suy tư những lĩnh vực mới lạ đã giúp tôi hiểu được chuẩn xác hơn. Đọc xong là kiến thức thuộc về mình, vì nó lưu giữ trong đầu lâu hơn. Đó là cách đọc theo tôi là hiệu quả và tiết kiệm được rất nhiều thời gian.

Nói thật, tôi chả thấy bài này ý đẹp, lời hay ở chỗ nào. Ý thẳng tuột và trần trụi. Người con trai nói thẳng toẹt ra luôn với 3 dẫn chứng “em nói một đằng nhưng làm một nẻo”. Nên mất lòng tin vào cô gái nếu như cô ấy có nói là “em yêu anh”, cũng chỉ là đùa cợt mà thôi. Bài thơ độc diễn ý của một chàng trai trách móc bạn gái. Chỉ thấy chiều đi, kêu ca, phàn nàn, không thấy chiều ngược lại. Hình tượng không có, âm thanh không có, biểu tượng lại càng không. Khi bài thơ có ý đẹp, lời hay, nó sẽ tự động có tác dụng truyền cảm và mang tính giáo dục cao. Khi đó bài thơ trở nên rất hữu ích, góp phần xây dựng xã hội thanh tao và lành mạnh.

Bài thơ này không hay. Tôi không tin bài thơ này là của William Shakespeare (1564 – 1616), nhà văn, nhà thơ, nhà viết kịch vĩ đại nhất nước Anh. Do vậy tôi đã Google trên mạng để nghiên cứu, tìm hiểu thêm. Trên mạng tôi không thấy có nghiên cứu nào công bố khẳng định bài thơ này là của William Shakespeare. Có thông tin một tác giả người Thổ Nhĩ Kỳ đăng bài thơ này song ngữ (Thổ và Anh) và cũng ghi tác giả: vô danh, không biết (unknown). Như vậy người Thổ Nhĩ Kỳ cũng không phải là tác giả của bài này. Nhiều khả năng theo tôi là một nhà thơ quần chúng nào đó người Anh viết bài này, rồi cứ thế mà lan truyền, ngụ ý “hãy cảnh giác với con gái!”.

Xin những người đánh giá cao bài thơ này hãy lượng thứ cho tôi vì cách nói thẳng như vậy, chẳng ngoại giao, khéo léo tí nào. Mong quí bạn cứ phân tích, chỉ bảo chỗ sai để tôi biết, tôi hiểu và hoàn thiện bản thân. Từ tháng 6/2016 đến nay, tôi chẳng may rơi vào cảnh luôn lội ngược dòng lũ. Chẳng may thôi, vì tôi không mong muốn. Nhưng tôi thấy trách nhiệm mình phải làm, cần phải lội ngược dòng, góp phần giảm thiểu những thiệt hại to lớn cho đất nước. Chi tiết xin mời bạn đọc vào website của tôi Nguyenducthang.vn với hơn 130 bài viết dưới tiêu đề “NHỮNG VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN CỦA VIỆT NAM TRONG MỘT XÃ HỘI SINH THÁI” với nhiều kiến nghị gửi trực tiếp cho Thủ tướng Chính phủ và lãnh đạo các Bộ, ngành liên quan. Một số kiến nghị quan trọng của tôi đã được tiếp thu, sử dụng.

Tôi nghĩ văn hóa tình yêu của người Tây khác người Việt chúng ta. Người Tây love với sex gần như là một. Hai trong một luôn. Người Việt từ love đến sex còn một khoảng cách, lãng mạng hơn, kéo dài hơn. Trong tình yêu, người con gái Việt cũng nói dối, nhưng kiểu nói dối đáng yêu, đáng quí; không đáng trách, gây mất lòng tin như người con gái trong bài thơ nói trên. Con gái Việt cũng “nói một đằng làm một nẻo” nhưng làm say đắm người yêu. Con gái Việt nói vậy mà không phải vậy, quyến rũ rất nhiều.

Dưới đây không phải là bản dịch, tôi chỉ mượn HÌNH của bài thơ gốc để tạo BÓNG của nó theo ngôn ngữ tình của con gái Việt Nam:

Các bạn cứ tập lội ngược dòng, qua đó hoàn thiện bản thân và các bạn sẽ phát hiện ra nhiều điều  mới, lạ.

Trân trọng cám ơn bạn đọc.

Nguyễn Đức Thắng, Hà Nội 28/10/2020.