NGÀNH NGOẠI THƯƠNG KHÔNG NÊN DỊCH
BUSINESS ADMINISTRATION = QUẢN TRỊ KINH DOANH
Tôi viết bài này, vì ngày 8/7/2019 tôi vào trang Facebook của mình thấy xuất hiện quảng cáo của Trường Đại học Ngoại thương chiêu sinh cho ngành QUẢN TRỊ KINH DOANH.
Tôi phát hiện ra cách dịch sai này cách đây khoảng 5 năm. Khi đó cháu Nam con chú Thân, em ruột tôi, đang học quyển business administration khá dầy, mượn được của trường UNIS Hà Nội (United Nation International School). Về cháu Nam tôi đã kể trong một bài viết CHUYỆN VUI NHƯNG CÓ THẬT CỦA GIA ĐÌNH TÔI. Tôi tò mò về quyển sách, vì đã từ lâu tôi nghe nói về ngành học quản trị kinh doanh nhưng không thể tự hiểu ngành học này nói về những cái gì. Đôi khi tôi tự đoán “chắc là” về những việc như làm ăn, kinh doanh, buôn bán, tiếp thị và quảng cáo. Do vậy tôi tranh thủ liếc qua vài trang đầu, chủ yếu là xem đoạn định nghĩa business administration là gì? Sách định nghĩa rất rõ đó là quản trị một tổ chức, một thực thể hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm đạt mục tiêu phát triển. Vậy chính là QUẢN TRỊ DOANH NGHIỆP rồi, không thể là QUẢN TRỊ KINH DOANH. Như vậy, từ BUSINESS có 2 nghĩa, nghĩa phổ biến, thông dụng, đời thường là “công việc/hoạt động”; nghĩa thứ hai là “doanh nghiệp”. Đã là từ khoa học chuyên môn, chuyên ngành cần dịch theo định nghĩa ở trong sách giáo khoa/chuyên ngành.
2 từ tiếng Anh cốt lõi nhất, cơ bản nhất, thường nhật trong ngành Ngoại thương đã bị dịch sai. Cả đất nước từ bao nhiêu năm nay đã phải nghe sai, nói sai, hiểu chưa chuẩn về quản trị kinh doanh.
Những người chưa từng học “quản trị kinh doanh” nhưng nếu nghe “quản trị doanh nghiệp” có thể tự khắc hình dung ra được những nội dung, nội hàm của những việc cần làm, do thực tiễn, cuộc sống đã dạy bảo họ. Cả triệu người quản lý các doanh nghiệp vừa và nhỏ có thể chưa bao giờ ngồi lớp học về “quản trị kinh doanh” nhưng nếu nghe nói “quản trị doanh nghiệp” lập tức họ có thể nói ra vanh vách những việc mà họ cần phải làm, phải quản lý, như: Kế toán, kiểm toán, hạch toán, cân đối tài chính, dòng tiền vào tiền ra, nguyên vật liệu và nhiên liệu, năng lượng đầu vào, sản phẩm đầu ra, tiếp thị quảng cáo, bán hàng, nghiên cứu, cải tiến và sáng tạo sản phẩm mới, quản lý cán bộ, nhân viên, công nhân (tuyển mộ và xa thải, đào tạo huấn luyện, chính sách lương bổng khen thưởng đãi ngộ). Chưa hết, lãnh đạo doanh nghiệp còn phải lo chăm sóc sức khỏe cho cán bộ, công nhân (nhà trẻ, phòng khám bệnh), tổ chức du lịch nghỉ dưỡng. Chưa hết, lãnh đạo doanh nghiệp phải lo cả công tác phòng cháy, chữa cháy, lo cả vấn đề an toàn môi trường, quản lý rác thải, khí thải, nước thải ra làm sao để không gây ra sự cố, không vi phạm pháp luật. Chưa hết, lãnh đạo doanh nghiệp còn phải chăm lo gìn giữ quan hệ tốt với cộng đồng địa phương, đóng góp gì đó cho địa phương, vì nhà máy đóng tại địa phương mà để người dân phản đối, chê trách, chắc là khó mà phát triển được.
Như vậy, những nội hàm của quản trị doanh nghiệp LỚN VÀ RỘNG HƠN RẤT NHIỀU SO VỚI quản trị kinh doanh. Việc dịch sai làm cho sinh viên khó tiếp thu, hoặc thấy nội dung học là khó hiểu, vì học “quản trị kinh doanh” mà lại học cả về những vấn đề như phải tổ chức nghiên cứu và phát triển (R&D), thực hiện chăm lo đời sống cho công nhân, xây dựng quan hệ với cộng đồng địa phương…
Business Administration Topics of Study (Những nội hàm của quản trị doanh nghiệp): Human Resources/Finance/Marketing/Management/Health Services Administration/Hospitality and Tourism.
Tôi rất buồn vì tiếng Anh của tôi 100% là tự học nhưng đã phát hiện ra lỗi dịch của 2 từ rất cơ bản, thường nhật của ngành ngoại thương. Tôi thực sự chưa bao giờ được ngồi trong bất cứ một lớp học tiếng Anh nào, cho dù chỉ có 1 giờ. Hồi học trung học phổ thông, cấp 1 tôi được học tiếng Trung Quốc, lên cấp 2 và 3 không học ngoại ngữ gì. Tôi được Nhà nước cử đi học đại học tại đất nước Tiệp Khắc, sau đó chuyển tiếp sinh lấy bằng phó tiến sĩ (3 năm học tập và làm việc chuyên về Hóa lượng tử) cũng nghiên cứu trong tiếng Séc. Thời là sinh viên tôi tự học thêm lấy tiếng Anh thông qua một quyển sách viết cho người Séc “Tiếng Anh cho người tự học”. Sau này về nước, do công tác của tôi như là một “viện sĩ hàn lâm” nên ngày rất rộng và tháng rất dài, hơn cả những công chức sáng cắp ô đi, tối cắp ô về nên tôi đã tranh thủ tự học thêm tiếng Anh chỉ để đọc tài liệu khoa học kỹ thuật.
Nguyễn Đức Thắng, Hà Nội ngày 8/7/2019.