Hà Nội, ngày 29 tháng 3 năm 2017
Kính gửi:
|
Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc Bí thư Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh Bí thư Thành ủy thành phố Hà Nội Chủ tịch UBND thành phố Hồ Chí Minh Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội |
(Về chiến dịch đập phá “Đòi lại vỉa hè cho người đi bộ” đã thất bại)
Tôi là Nguyễn Đức Thắng, cán bộ đã về hưu 2008, có quá trình công tác hơn 30 năm tại Bộ Quốc phòng, Viện Khoa học Việt Nam, Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Tôi thấy Tp. HCM và Hà Nội đang quyết liệt triển khai cuộc chiến “Đòi lại vỉa hè cho người đi bộ”, như một cơn lốc đập phá các bậc tam cấp, tháo dỡ các biển quảng cáo và thu gom những người buôn bán vỉa hè đang thực sự gây ra nhiều thiệt hại cho các gia đình liên quan và cho cả đất nước. Vì việc đập phá hoàn toàn không có tính xây dựng, đối lập với một số thực tiễn khách quan, với các qui luật vận động và phát triển của xã hội:
1. Buôn bán trên vỉa hè là một nhu cầu tất yếu của xã hội, luôn song tồn với sự phát triển của xã hội loài người, có ở khắp nơi trên thế giới, ở cả những đô thị văn minh bậc nhất thế giới, phục vụ cho cả người giầu và người nghèo. Sự khác nhau chỉ ở chỗ qui mô và mức độ tương ứng với sự phát triển kinh tế - xã hội của đất nước và ở cách thức quản lý hoạt động buôn bán vỉa hè.
2. Các bậc tam cấp, biển quảng cáo, mái che là những tiện nghi thiết yếu, không thể thiếu được của cuộc sống. Nền nhà bắt buộc phải cao hơn vỉa hè hay sân, vườn. Đây là yêu cầu cơ bản của thoát nước, của tiện nghi cuộc sống. Đặc biệt người dân Tp. HCM đã nhiều năm sống cơ cực vì ngập úng và trong tương lai còn nặng nề hơn do biến đổi khí hậu. Bậc tam cấp mặt tiền lại là lối duy nhất chui ra, chui vào tổ ấm của mỗi gia đình. Mái che mưa, che nắng cũng vậy, là những tiện nghi rất hữu ích cho gia đình và cho cả người đi bộ (nếu có).
3. Sự nghiêm minh của kỷ cương phép nước đòi hỏi phải xử lý tất cả các vụ việc lấn chiếm như nhau. Nếu chỉ xử lý có 10% vụ việc, 90% vụ việc lấn chiếm vẫn tồn tại như cũ, vẫn nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật, như vậy là không công bằng. 10% gia đình bị xử lý đang đau khổ sử dụng các bậc lên xuống di động, bằng tre, bằng gỗ, bằng sắt. Phụ nữ, đặt biệt những người có mang, người già không thể leo trèo như vậy trong suốt cuộc đời còn lại của mình; nguy cơ ngã què chân, gẫy tay là hiện hữu. Nghe ngóng, chờ đợi một thời gian, họ “bắt buộc” lại phải lấn chiếm, tái vi phạm, vì 90% các bậc tam cấp lấn chiếm khác vẫn tồn tại vô tư đập vào mắt họ.
Chúng ta có thể đập phá được lên đến 50% vụ việc lấn chiếm không? Không, thực sự là không thể, vì như vậy vô tình chúng ta sẽ đẩy có đến cả triệu bà con ruột thịt của chúng ta trở thành kẻ thù. Rất nguy hiểm!
4. Nguyên nhân thực sự của ùn tắc giao thông tại Hà Nội và Tp. HCM là do gần 16 triệu xe máy và ô tô con, phủ kín đậm đặc mặt đường, lên cả vỉa hè mới là yếu tố chính lấn chiếm vỉa hè, gây ùn tắc giao thông. 90% nhu cầu đi lại được thực hiện bằng các phương tiện giao thông cá nhân. Điều đó có nghĩa là ở các đô thị của chúng ta hầu như không có người đi bộ. Cho dù có 10% người đi bộ, thì chẳng có 1 người đi bộ nào lại đi sát vào các bậc tam cấp cả và cũng chẳng có một ai cao tới mức chạm vào các biển quảng cáo ở trên cao. Vậy cớ gì chúng ta lại phá bỏ những tiện ích cần thiết cho gia đình và xã hội?
5. Văn minh đô thị, xanh, sạch, đẹp:
Sự bẩn thỉu, nhếch nhác, tràn ngập rác, hoàn toàn không phải do các bậc tam cấp, biển quảng cáo, người buôn bán vỉa hè gây ra. Nó là do yếu kém của công tác quản lý môi trường gây ra. Do tư duy “sản xuất trước, môi trường xem xét sau” đang ngự trị rất nhiều năm gây ra. Do nhận thức thấp về môi trường của người dân và cả quan chức gây ra. Giải pháp đập phá có làm cho Quận 1 sạch đẹp như Singapore? Chắc chắn là không!
Đập phá các bậc tam cấp kiên cố, đẹp, đắt tiền thay bằng các bậc di động lấn chiếm khác, bằng tre, bằng gỗ, bằng sắt, nhếch nhác thực sự là có hại, làm xấu bộ mặt đô thị. Giải pháp “thần kinh, đập phá” đã làm thiệt hại cho nhiều gia đình, cho toàn xã hội.
6. Việc thực thi pháp luật lại vi phạm pháp luật:
Điều này được thể hiện rõ nhất qua phát biểu của ông Võ Văn Hoan, Chánh Văn phòng UBND TP.HCM “Quận 1 đang dẹp vỉa hè nhanh quá, làm như một cơn lốc. Vì nhanh quá nên người dân đặt câu hỏi: Hình như ông này đi nhanh quá, có đúng quy trình không?
7. Cần phải hợp pháp hóa, sử dụng giải pháp kinh tế:
Không thể để giải pháp đập phá tiếp tục phá hại thêm nữa, gây đau đớn, uất hận tràn lan rộng hơn nữa!.
Hãy chọn giải pháp kinh tế để xử lý, có thể xử lý được đại đa số các vụ việc lấn chiếm, công bằng hơn, đồng đều hơn, người dân được lợi, chính quyền địa phương được lợi (có thu ngân sách), mặt phố khang trang sạch đẹp, toàn xã hội được lợi.
Kính trình các quí Lãnh đạo bài viết phân tích chi tiết đính kèm.
Nguyễn Đức Thắng
================================================
CHIẾN DỊCH “ĐẬP PHÁ ĐÒI LẠI VỈA HÈ” ĐÃ THẤT BẠI KHI ĐẬP NHÁT BÚA ĐẦU TIÊN
Tóm tắt sự kiện:
Chiến dịch do Phó chủ tịch quận 1, TP.HCM Đoàn Ngọc Hải khởi xướng: “Chúng tôi sẽ kiên quyết đòi lại vỉa hè cho người đi bộ, không làm kiểu “đánh trống bỏ dùi” như những năm trước. Mục tiêu là xây dựng khu vực quận 1 sạch đẹp như Singapore. Không lấy lại được vỉa hè, tôi cởi áo về vườn”. Ào ạt, như một cơn lốc phá dỡ, đuổi bắt người bán hàng, trước con mắt chứng kiến của những người dân trong và ngoài nước, tập trung vào các đối tượng “lấn chiếm” sau:
a) Các bậc tam cấp, bậc thềm.
b) Các biển hiệu quảng cáo, chậu hoa trang trí, mái che nắng mưa.
c) Những người buôn bán vỉa hè.
Chiến dịch này đã lan ra Hà Nội, một vài quận huyện rầm rộ ra quân phá dỡ. Dọc tuyến quốc lộ 32, đoạn qua xã Đức Thượng, huyện Hoài Đức, hàng chục cây xanh mới vài năm tuổi đã bị đốn hạ, giành lại vỉa hè cho người đi bộ.
Đa số những ý kiến bình luận trên các báo mạng ủng hộ chiến dịch đập phá, xua đuổi này với 2 lý do: (i) Luật lệ, kỷ cương phép nước phải tôn nghiêm, lấn chiếm vỉa hè, đất công là không được và (ii) Buôn bán vỉa hè làm nhếch nhác bộ mặt đô thị.
Nhiệt huyết và động cơ của Phó Chủ tịch Quận 1 là tốt, nhưng giải pháp đập phá thì thực sự là đau lòng, là mất mát cho toàn xã hội, sẽ lưu giữ lâu trong tiềm thức của người người dân trong và ngoài nước. Giải pháp không hướng tới đạt mục tiêu, chỉ để lại những vết sẹo nham nhở cho thành phố, đã thất bại ngay từ nhát búa đầu tiên, vì nó đối kháng với những thực tiễn, qui luật vận động và phát triển của xã hội, đơn giản như dưới đây:
1. Buôn bán trên vỉa hè là một nhu cầu tất yếu của xã hội:
Buôn bán trên vỉa hè luôn song tồn với sự phát triển của xã hội loài người. Thế giới luôn và vĩnh viễn tồn tại những người giầu, người nghèo; như 5 ngón tay luôn có ngón dài, ngón ngắn, cũng luôn tồn tại những sản phẩm cao cấp và thấp cấp. Buôn bán trên vỉa hè, nhà hàng ăn uống bầy bàn ghế lấn chiếm vỉa hè, hiện có ở khắp nơi trên thế giới, ở cả những đô thị văn minh bậc nhất thế giới như Singapore, Praha, Bratislava, Budapest, Viên, Amsterdam, Venice, Florence, Roma, Geneva, Pari, London v.v Người giầu thì buôn bán có cửa hàng, cửa hiệu sang trọng. Người nghèo thì buôn bán kiếm sống bằng những xe lăn, xe đẩy với những hàng hóa đơn giản hơn, kém chất lượng hơn. Sự khác nhau giữa ta và họ ở những điểm sau:
2. Các bậc tam cấp, biển quảng cáo, mái che là những tiện nghi thiết yếu, không thể thiếu được của cuộc sống:
Nền nhà bắt buộc phải cao hơn vỉa hè hay sân, vườn. Đây là yêu cầu cơ bản của thoát nước, của tiện nghi cuộc sống. Đặc biệt người dân Tp. HCM đã nhiều năm sống cơ cực vì ngập úng và trong tương lai còn nặng nề hơn do biến đổi khí hậu, do vậy đòi hỏi phải tôn cao nền nhà hơn nữa. Các bậc tam cấp mặt tiền đã được đầu tư tốn kém, đẹp và kiên cố, vững chắc.
Mái che mưa, che nắng cũng vậy, là những tiện nghi rất hữu ích. Thật là vô lý khi qui kết cho nó tội cản trở cho người đi bộ hay làm xấu bộ mặt đô thị. Đối với người đi bộ, khi gặp mưa to, gió lớn hay nắng gay gắt thì những mái che lấn chiếm khoảng không này thự sự là quí. Vậy tại sao lại đập bỏ chúng đi?
3. Luật lệ, kỷ cương phép nước phải tôn nghiêm:
Điều này rất đúng, luôn đúng, phù hợp với một qui luật vận động của xã hội là “Mặt bằng thực thi pháp lý gồ ghề sẽ làm tha hóa cả xã hội”.
Các bậc tam cấp lấn chiếm vỉa hè, đất công tại những đại lộ, mặt phố lớn, phố nhỏ, trong ngõ đều có bản chất như nhau là lấn chiếm đất công, đều là vi phạm pháp luật. Vậy tại sao lại chỉ đập phá, dỡ bỏ ở những mặt phố lớn mà không cần thực hiện ở những mặt phố nhỏ và trong ngõ? Vỉa hè, lòng đường ở đâu cũng là phục vụ cho mục đích giao thông, đi lại như nhau. Có những trường hợp mà việc lấn chiếm ở các ngõ nhỏ, phố nhỏ cũng gây ùn tắc giao thông nghiêm trọng.
Trên phạm vi cả nước “chiến dịch” này chỉ có thể phá dỡ được khoảng 10% vụ việc, 90% vụ việc lấn chiếm vẫn tồn tại như cũ, vẫn nhởn nhơ ngoài vòng pháp luật. Như vậy là công bằng? là duy trì kỷ cương phép nước? Qui luật nghiêm minh của kỷ cương phép nước không cho phép việc xử lý chỉ có 10%, hoặc làm điểm để làm gương, răn đe, 90% còn lại sẽ phải sợ hãi, phải tự phá dỡ? Nếu nghĩ như vậy thực sự là ảo tưởng. Chúng ta có thể đập phá được lên đến 50% vụ việc lấn chiếm không? Không, thực sự là không thể, vì như vậy vô tình chúng ta sẽ đẩy có đến cả triệu bà con ruột thịt của chúng ta trở thành kẻ thù. Rất nguy hiểm!
10% gia đình bị cưỡng chế phải chịu đắng cay, họ đương nhiên là uất ức. Họ không may thuộc trong địa phận của những lãnh đạo trẻ đầy nhiệt huyết. Các bậc tam cấp đẹp, tiện nghi và vững chắc đã bị thay thế bằng các bậc lên xuống di động, tạm thời, bằng tre, bằng gỗ, bằng sắt. Người dân gắng gượng, cơ cực leo lên leo xuống. Tuy nhiên, phụ nữ, đặt biệt những người có mang, có tuổi không thể leo trèo như vậy trong suốt cuộc đời còn lại của mình; nguy cơ ngã què chân, gẫy tay là hiện hữu; thêm vào đó 90% các bậc tam cấp khác lấn chiếm vẫn tồn tại vô tư đập vào mắt họ. Nghe ngóng, chờ đợi một thời gian, họ “bắt buộc” lại phải lấn chiếm, tái vi phạm, với hy vọng “ông chính quyền” mới sẽ tha bổng, thương cho, để phụ nữ, ông già, bà già đỡ khổ, để bậc tam cấp tiện cho khách đến mua hàng, kiếm kế sinh nhai.
4. Nguyên nhân thực sự của ùn tắc giao thông: Đáp ứng nhu cầu xây dựng mở đường mới, theo quy hoạch, thì kể cả nhà có giấy tờ hợp pháp, không lấn chiếm vẫn cần phải phá dỡ. Chỗ nào họp chợ buôn bán, thực sự gây ùn tắc giao thông, việc giải tỏa là cần thiết, hoàn toàn đúng, mọi người dân đều ủng hộ. Tuy nhiên, hầu như 100% các bậc tam cấp hiện nay và 100% biển quảng cáo trên cao thực sự không hề gây ùn tắc giao thông, không gây phiền toái cho người đi bộ, ngược lại còn có ích cho gia đình và cho xã hội vậy tại sao lại phải đập phá?. Thật vô lý!
Đã mấy chục năm nay, Hà Nội và Tp. HCM làm gì có người đi bộ mà đòi lại vỉa hè cho họ. 90% nhu cầu đi lại được thực hiện bằng các phương tiện giao thông cá nhân. Cho dù có 10% người đi bộ, thì chẳng có 1 người đi bộ nào lại đi sát vào các bậc tam cấp cả và cũng chẳng có một ai cao tới mức chạm vào các biển quảng cáo ở trên cao. Vậy cớ gì chúng lại bị đập phá, dỡ bỏ? Hà Nội và Tp. HCM hiện có gần 16 triệu xe máy và ô tô con, phủ kín đậm đặc mặt đường, lên cả vỉa hè mới là yếu tố chính lấn chiếm vỉa hè, gây ùn tắc giao thông, làm “biến mất” người đi bộ, làm cho nhiều cầu đường bộ, hầm đường bộ từ nhiều năm nay vắng bóng người đi. Phó chủ tịch quận 1, TP.HCM Đoàn Ngọc Hải bất lực trước hiện tượng ùn tắc giao thông, xe máy đầy lòng đường, vỉa hè, quay ra đập phá các bậc tam cấp và tháo dỡ các biển quảng cáo. Giận cá chém thớt. Một giải pháp không bình thường! Đòi lại vỉa hè cho vô hư! vì không có người đi bộ!
5. Văn minh đô thị, xanh, sạch, đẹp:
Sự bẩn thỉu, nhếch nhác, tràn ngập rác, hoàn toàn không phải do các bậc tam cấp, biển quảng cáo, người buôn bán vỉa hè gây ra. Nó là do yếu kém của công tác quản lý đô thị gây ra. Một khi “quyền làm ăn, buôn bán trên vỉa hè” lại do chính cán bộ quản lý đô thị, hàng ngày quyết định thì sẽ không bao giờ có được văn minh đô thị xanh, sạch, đẹp. Khi những người buôn bán đã phải “chăm sóc, nuôi dưỡng” cán bộ quản lý, thì họ sẽ khai thác tối đa vỉa hè. Muốn có vỉa hè “sạch”, TRƯỚC TIÊN phải có cán bộ quản lý “sạch”, sau đó mới “chấn chỉnh” dân. Không thể có vỉa hè sạch, nếu như cán bộ quản lý không sạch.
Giải pháp đập phá có làm cho Quận 1 sạch đẹp như Singapore? Chắc chắn là không! Giải pháp “thần kinh, đập phá” đã làm thiệt hại cho nhiều gia đình, cho toàn xã hội. Bỏ ra bao nhiêu tiền để có được những tấm đá dài, bóng nhẵn nguyên tấm, làm đẹp cho gia đình và cho bộ mặt thành phố, nay lại phải bỏ công sức, nguồn lực ra phá bỏ để thay thế bằng những thứ tạm bợ bằng gỗ, tre, bằng ghế nhếch nhác, dễ đổ, dễ ngã; làm xấu cả Quận 1, xấu cả cho Tp. HCM và Hà Nội.
6. Việc thực thi pháp luật lại vi phạm pháp luật:
Điều này được thể hiện rõ nhất qua phát biểu của ông Võ Văn Hoan, Chánh Văn phòng UBND TP.HCM “Quận 1 đang dẹp vỉa hè nhanh quá, làm như một cơn lốc. Vì nhanh quá nên người dân đặt câu hỏi: Hình như ông này đi nhanh quá, có đúng quy trình không?”. Theo những qui định của pháp luật, để thực hiện được việc mang máy móc thiết bị đến cưỡng chế phá dỡ phải qua rất nhiều bước. Việc đầu tiên và rất quan trọng là phải đến đo đạc, xác minh, đối chiếu với sổ đỏ nhà đất, từ đó hai bên thống nhất là các bậc tam cấp có thực sự lấn chiếm vào đất công? lấn chiếm bao nhiêu? v.v…
7. Cần phải hợp pháp hóa, sử dụng giải pháp kinh tế:
Quyền lực quản lý dành cho cán bộ thực thi chức năng nhiệm vụ được gia tăng, bị lạm dụng, khi chúng ta luôn coi quá nhiều hoạt động làm ăn, kiếm sống đáp ứng nhu cầu thiết yếu của cuộc sống là những thứ ngoài vòng pháp luật. Nhân danh quản lý Nhà nước, chăm lo cho dân, vì dân, người ta đã ôm vào rất nhiều “chức năng, nhiệm vụ”, nhưng không nhiều người bỏ sức ra phục vụ dân, họ thường khéo chuyển hóa chức năng, nhiệm vụ thành những chiếc gậy.
Lịch sử phát triển của đất nước đã chứng minh, mấy chục năm chúng ta đã luôn coi các hoạt động kinh tế tư nhân là vi phạm pháp luật. Mọi hoạt động của tư nhân trong trao đổi, buôn bán hàng hóa đều bị cấm. Thương nhân đã được gọi là “con buôn, con phe, gian thương”. Mặc dù những hoạt động của họ là để kiếm sống sinh tồn. Tư duy “nhìn đâu cũng thấy kẻ thù, thấy người vi phạm pháp luật” đã đẩy nhiều triệu người dân thành những người vi phạm pháp luật. Cấm đoán này đã đẩy cả đất nước chúng ta xuống đáy của sự phát triển.
Nhiều triệu các bậc thềm lên xuống ra vào tổ ấm, các biển quảng cáo, mái che nắng, che mưa là những tài sản, vật dụng thiết yếu, không thể thiếu của cuộc sống, của hàng triệu gia đình. Chúng đã được phép tồn tại, đang tồn tại. Chúng thực sự 100% không phải là nguyên nhân gây ùn tắc giao thông. Chúng thực sự làm đẹp cho bộ mặt đô thị. 90% tổng nhu cầu đi lại tại Tp. HCM và Hà Nội được thực hiện bằng xe máy, ô tô cá nhân, do vậy làm gì có người đi bộ mà đòi lại vỉa hè cho họ. Lịch sử đã công nhận sự tồn tại của chúng. Toàn xã hội cần chúng nên đã khổ công xây dựng chúng. Do vậy, cần phải hợp pháp hóa chúng.
Không thể để giải pháp đập phá tiếp tục phá hại thêm nữa, gây đau đớn, uất hận tràn lan rộng hơn nữa!.
Thủ tướng Chính phủ cần ra quyết định yêu cầu dừng lại, chuyển sang sử dụng giải pháp kinh tế; nếu không thì Chủ tịch UBND Tp. HCM và Hà Nội cần ra thông báo cho tất cả lãnh đạo cấp quận, huyện dừng ngay việc phá dỡ!.
Chính phủ cần ban hành một Nghị định về việc xử phạt lấn chiếm vỉa hè bằng thu thuế cho ngân sách địa phương. Lợi ích của giải pháp kinh tế là:
Chính quyền cần đền bù cho các gia đình bị phá dỡ sau khi họ đóng thuế.
Nguyễn Đức Thắng, Hà Nội ngày 28-3-2017, email: ndthangndt@yahoo.com
PHỤ LỤC 1: Một vài hình ảnh trên mạng cho thấy sự thất bại của giải pháp đập phá “đòi lại vỉa hè cho người đi bộ”: