CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM
Độc lập – Tự do – Hạnh phúc
-----o0o-----
Hà Nội, ngày 14 tháng 8 năm 2025
|
Kính gửi:
|
Tổng Bí thư Tô Lâm Chủ tịch nước Lương Cường Thủ tướng Phạm Minh Chính Chủ tịch Quốc hội Trần Thanh Mẫn Bí thư thành ủy Hà Nội Bùi Thị Minh Hoài Bí thư thành ủy thành phố Hồ Chí Minh Nguyễn Văn Nên Bộ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng |
(Về chỉ thị cấm mô tô, xe gắn máy chạy xăng dầu tại Hà Nội là ung thư về khoa học và rất có hại cho đất nước)
Tôi tên là Nguyễn Đức Thắng, cán bộ Nhà nước về hưu năm 2009, có quá trình công tác hơn 10 năm tại Viện Kỹ thuật quân sự, tiếp đến là 10 năm tại Viện Khoa học Việt Nam và cuối cùng là 11 năm tại Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Tôi xin phép được trình bầy những trăn trở liên quan đến Chỉ thị số 20 “Về một số nhiệm vụ cấp bách, quyết liệt ngăn chặn, giải quyết tình trạng ô nhiễm môi trường”, ngày 12/7/2025 của Thủ tướng Chính phủ. Trong đó có giao nhiệm vụ cho UBND Hà Nội “trước ngày 30/9/2025 phải ban hành các chính sách khuyến khích, hỗ trợ chuyển đổi từ xe chạy xăng dầu sang chạy điện. Tiến tới từ ngày 1/7/2026, sẽ không có mô tô, xe gắn máy chạy xăng dầu trong vành đai 1. Từ 1/1/2028, không có mô tô, xe gắn máy, hạn chế xe ô tô cá nhân chạy xăng dầu trong vành đai 1, vành đai 2. Từ năm 2030 tiếp tục mở rộng cho Vành đai 3”.
Triển khai thực hiện Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ, ngày 14/7/2025, UBND TP ban hành quyết định số 3763 về thành lập tổ công tác liên ngành để tham mưu UBND TP triển khai các nội dung, nhiệm vụ chuyển đổi phương tiện giao thông xanh và hạ tầng trạm sạc xe điện tại thủ đô. Ông Đào Việt Long, phó giám đốc Sở Xây dựng, làm tổ trưởng. Hai tổ phó là ông Nguyễn Đình Thắng, phó giám đốc Sở Công Thương; ông Nguyễn Anh Quân, phó giám đốc Sở Nông nghiệp và Môi trường. Sáu thành viên còn lại là ông Nguyễn Hồng Ky, thiếu tướng, phó giám đốc Công an TP; ông Nguyễn Xuân Sáng, phó giám đốc Sở Tài chính; bà Nguyễn Tố Quyên, phó giám đốc Sở Khoa học và Công nghệ; ông Trần Quang Tuyên, phó giám đốc Sở Quy hoạch - Kiến trúc; ông Nguyễn Tây Nam, phó giám đốc Sở Nội vụ; ông Nguyễn Anh Tuấn, tổng giám đốc Tổng công ty Điện lực Hà Nội.
Trước tiên tôi xin được nói rằng tôi ủng hộ sự nghiệp bảo vệ môi trường, nhưng nhiệm vụ giao cho UBND thành phố Hà Nội mà cơ quan nào đó tham mưu, tư vấn cho Thủ tướng Chính phủ là rất yếu kém về khoa học, sẽ gây ra nhiều thiệt hại cho đất nước. Thư kiến nghị của tôi sẽ được trình bầy dưới các mục chính sau:
I. Rất yếu kém về khoa học
II. Chỉ thị 20 gây hại rất lớn cho đất nước
1. Yếu kém về khoa học hay là lợi ích nhóm?
2. Gây lãng phí vô cùng lớn cho đất nước:
3. Nguy cơ gây hại cho lưới điện
4. Không khả thi khi thực hiện, gây hỗn loạn, ùn tắc giao thông
III. Kiến nghị
I. RẤT YẾU KÉM VỀ KHOA HỌC
Mấy năm qua xe điện (ô tô, xe máy) được truyền thông báo chí dậy sóng ca ngợi, xe điện là xanh, là sạch, không gây ô nhiễm môi trường. Vì xe điện chạy bằng pin, không phát thải khí hiệu ứng nhà kính (GHG) gây biến đổi khí hậu và các khí độc hại SOx, NOx, PM2,5 như xe chạy bằng xăng dầu. Theo tôi, ở Việt Nam hiện nay và trong suốt 30 năm tới, đây là một quan điểm chưa chuẩn, vì không nhìn vào lõi của vấn đề ô nhiễm không khí.
Thực tế/Sự thật (TT/ST) 1: Quan điểm của các cơ quan tham mưu chuyên môn sẽ được đóng dấu để trở thành quan điểm của Thủ tướng Chính phủ, sau đó được các cơ quan truyền thông, báo chí khuếch đại và cuối cùng trở thành kiến thức của toàn dân. Bằng mắt thường các quan chức tham mưu nhìn thấy xe điện không có ống xả, trong khi xe chạy xăng, dầu có ống xả khói, do vậy họ kết luận xe điện luôn là xanh, là sạch, và cần phải cấm xe xăng dầu. Việc đánh giá tác động môi trường (ĐTM) kiểu thô thiển như vậy chỉ có ở Việt Nam. Thế giới xem xét ĐTM một cách toàn diện hơn, đầy đủ hơn, không phiến diện như vậy.
TT/ST 2: Trong khoa học ĐTM, thế giới luôn xem xét cả một vòng đời của dự án, hay sản phẩm (life cycle assessment), từ nôi sinh đến nơi chôn cất (from cradle to grave). ĐTM của một nhà máy nhiệt điện than được phân tích, đánh giá từ khâu khai thác than, sàng tuyển, vận chuyển lưu trữ kho bãi, đến đốt cháy trong các lò hơi để sản xuất điện, khí thải và xỉ thải trong suốt quá trình tồn tại, ví dụ 40 năm hoạt động của nhà máy. Quá trình xây dựng nhà máy cộng với sau này phá dỡ nhà máy tác động như thế nào đến môi trường sinh thái đều được cộng lại.
TT/ST 3: Tất cả chúng ta đều mặc nhiên thừa nhận ngành ngân hàng là xanh, là sạch, vì chỉ kinh doanh với tiền tệ, thu nhận tiền gửi sau đó cho vay, không sản xuất đương nhiên không gây ô nhiễm. Mắt thường nhìn thấy là như vậy. Tuy nhiên thế giới đánh giá toàn diện hơn, coi ngân hàng là bẩn nếu như cho vay dự án gây ô nhiễm môi trường, hủy hoại sinh thái. Ví dụ nhiều ngàn tỷ cho dự án nhiệt điện than vay chẳng hạn. Do vậy xe điện chỉ là xanh, là sạch khi điện nạp vào pin là điện xanh, điện sạch, gồm thủy điện, điện gió và điện mặt trời, gọi chung là điện năng lượng tái tạo (NLTT) hoặc điện hạt nhân. Việc xử lý khối pin khi thải loại cũng được xem xét để có một nhận xét, đánh giá toàn diện hơn, đầy đủ hơn về xe điện (từ nôi sinh đến nơi chôn cất).
TT/ST 4: Một khách sạn hoàng gia, một khu nghỉ dưỡng 5 sao, sang trọng, lộng lẫy vẫn có thể được gắn mác là bẩn khi mà các nguồn thải của nó (nước thải, rác thải, khí thải) đang hủy hoại môi trường sinh thái ở nơi khác. Khách sạn chỉ là xanh, là sạch khi mà mọi chất thải của nó đều được xử lý để không gây tổn hại đến môi trường sinh thái. Du lịch chỉ được coi là xanh, là sạch, là bền vững chỉ khi dấu chân sinh thái (ecological footprints) những người tham gia du lịch nhỏ bé, hợp lý. Tiêu dùng vật chất, tiêu dùng năng lượng hợp lý, thu gom, xử lý các chất xả thải của du lịch.
TT/ST 5: Điện nhiên liệu hóa thạch (than, khí ga thiên nhiên (natural gas), khí gas hóa lỏng LNG, Liquified Natural Gas), đặc biệt là điện than gây ô nhiễm môi trường nặng nề và phát thải cacbon (carbon emission, dioxit cacbon CO2) rất lớn so với xe xăng dầu. Các cây đa khoa học Việt Nam đã mắc lỗi cơ bản là qui kết khí CO2 là chất ô nhiễm môi trường (pollutant).
CO2 không phải là khí độc hại gây chết người, gây ô nhiễm môi trường. Nó còn là dưỡng chất cơ bản của loài thực vật nói chung và cây trồng nói riêng. CO2, O2, H2O và ánh sáng là 4 dưỡng chất cơ bản của mọi loài thực vật. Hệ thực vật lại chính là nguồn dinh dưỡng cơ bản duy trì sự tồn vong của hệ động vật, trong đó có loài người chúng ta. Có nghĩa là không có khí CO2, Trái Đất sẽ diệt vong. Nhưng có nhiều quá sẽ gây nguy hại như dưới đây:
TT/ST 6: Trong 10.000 năm trước năm 1760 (Cách mạng Công nghiệp 1.0) nồng độ CO₂ trong khí quyển tương đối ổn định, dao động quanh 280 ppm (part per million, phần triệu), tạm coi là một đường nằm ngang. Tuy nhiên, từ sau Cách mạng Công nghiệp 1.0 đến năm 2024 nồng độ CO₂ trung bình toàn cầu vào năm 2024 đã vượt 420 ppm. Sự tăng nồng độ khí CO₂ trong khí quyển đã ngăn chặn bức xạ nhiệt từ Trái Đất thoát vào vũ trụ, làm cho nhiệt độ bình quân của Trái Đất đã tăng ~1,1°C so với thời trước tiền công nghiệp. Do vậy thế giới coi phát thải CO₂ là khí hiệu ứng nhà kính, gây biến đổi khí hậu.
TT/ST 7: Than là một hợp chất hữu cơ, được khai thác từ vỏ Trái đất, có công thức hóa học tổng quát là CxHyOzNv. Ngoài 4 nguyên tố chủ chốt cacbon, hydro, oxy, ni tơ, than còn chứa các nguyên tố P, S, tạp chất kim loại sau: Arsen, thủy ngân, beryllium, cadmium, nhôm, sắt, chì, thiếc, crom, selenium, canxi, coban, đồng, magie, mangan, natri, kali, vanadium v.v.. Bình quân 1 triệu tấn than khô (độ ẩm gần bằng 0) có chứa 100kg thủy ngân, 7.500 kg Arsen, 1.100 kg Beryllium, 710kg Cadmium, 8.400kg Crom, 8.890kg Nickel, 2.460kg Selenium v.v.. (khoảng 29,2 tấn kim loại nặng). Than này được nghiền thành bột mịn và phun vào buồng đốt nồi hơi của nhà máy nhiệt điện than.
TT/ST 8: Theo định luật bảo toàn khối (một định luật cơ bản của tự nhiên), tổng khối lượng của mọi chất tham gia vào quá trình đốt cháy than sẽ bằng tổng khối lượng của tất cả các chất/sản phẩm hình thành sau đó. Bình quân khi đốt 1 triệu tấn than sẽ cần khoảng 1,6 triệu tấn khí O2. Sản phẩm hình thành gồm khoảng 2,0 triệu tấn khí hiệu ứng nhà kính (CO2, và CH4), khoảng 0,5 triệu tấn tro than có chứa tất cả các kim loại độc hại nói trên (67% là tro đáy và 33% là tro bay) và 0,1 triệu tấn khí SOx, NOx.
TT/ST 9: Tác hại của các hạt bụi PM10 và PM2,5 (Particulate Matter): Các hạt bụi có kích thước nhỏ hơn 10 µm có thể đi vào tận phế nang, gây viêm mũi, viêm phế quản, hen suyễn, và viêm phổi. Hạt nhỏ hơn 2,5 µm, bao gồm cả các kim loại nặng bay hơi, có thể đi vào tận màng phổi, thấm qua mạch máu và hòa lẫn trong máu đi khắp nơi trong cơ thể.
TT/ST 10: Tác hại của các độc tố hóa học dạng khí SO2, SO3 gọi chung là SOx và NOx: Là những khí độc hại, có tính kích thích. Ở nồng độ lớn hơn sẽ gây tăng tiết dịch niêm mạc đường khí quản gây viêm khí quản, khi tiếp xúc với mắt có thể tạo thành axit gây tổn hại đến thị lực. SOx có thể xâm nhập vào cơ thể người qua da và các cơ quan hô hấp hoặc cơ quan tiêu hóa. Những khí này trong không khí sẽ kết hợp với hơi nước, độ ẩm, tạo nên các axit sunphuric và nitric bám dính, tích tụ trên các bề mặt thiết bị, công trình, tượng đài và sẽ ăn mòn, hủy hoại. Mưa axit gây hại cho môi trường sinh thái đang là hiện tượng thường xuyên, ngày càng gia tăng là điều dễ hiểu.
TT/ST 11: Tất cả các nhà máy nhiệt điện (than, khí, dầu) đều phải sử dụng nước để làm mát cho hệ thống ngưng. Nước mát được lấy từ đầu nguồn nhà máy. Nước sau làm mát sẽ có nhiệt độ trên 40oC và xả thẳng vào cuối nguồn của nhà máy. Nước này đương nhiên sẽ “hâm nóng” môi trường thủy sinh nơi sinh sống của động - thực vật.
TT/ST 12: Hơn 20 năm qua, ngành điện Việt Nam được Bộ Công thương định hướng phát triển lấy nhiệt điện than làm quân vương, trụ cột cho tương lai của ngành điện Việt Nam; kế đến là nhiệt điện khí (bao gồm cả khí hóa lỏng LNG) và thủy điện. Cụ thể: Từ tháng 6/2001 đến tháng 3/2016 ngành điện đã trải qua 4 bản Quy hoạch Phát triển Điện lực quốc gia, bao gồm Quy hoạch Điện 5, 6, 7 và 7 điều chỉnh. Bản Quy hoạch điện 7 điều chỉnh cụ thể như dưới đây:
Cơ cấu sản lượng điện của Việt Nam vào năm 2030 là tương đương với cơ cấu điện bình quân của thế giới trong những năm 60-70. Bộ Công thương đã nhìn vào quá khứ, lấy mô hình điện của quá khứ làm mục tiêu cho tương lai của ngành điện Việt Nam. Mặc dù Thủ tướng ký phê duyệt Quy hoạch này, nhưng nếu Thủ tướng biết bản chất của vấn đề là như vậy, ông chắc chắn sẽ tức giận. Kiến thức khoa học của một cơ quan chuyên môn tối cao của đất nước về ngành điện là như vậy. Rõ ràng Bộ Công thương bị ung thư nặng trong quy hoạch Điện lực quốc gia.
TT/ST 13: Ngày 29/9/2015 tại Hà Nội, Trung tâm Phát triển Sáng tạo Xanh (GreenID) cùng với nhóm nghiên cứu của Đại học Harvard tổ chức hội thảo quốc tế "Than - nhiệt điện than: những điều chưa biết". Trưởng nhóm chuyên gia, ông Lauri Myllyvirta cho biết kết quả tính toán của nhóm “Trong tổng số người Việt chết yểu do ô nhiễm không khí của năm 2011, có đến 4.300 người được xác định liên quan đến khí thải từ các dự án nhiệt điện than. Dự báo khí thải than ở Việt Nam sẽ tăng gấp ba lần vào 2030. Khi đó có khoảng 25.000 người chết mỗi năm”.
Các phương tiện truyền thông ngay sau đó đồng loạt đưa tin này. Có báo đưa tin dưới tiêu đề “Nhiệt điện than kẻ giết người thầm lặng”. Bộ Công thương có đại biểu tham dự, thế mà Bộ vẫn trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt bản Quy hoạch Điện 7 điều chỉnh đưa nhiệt điện than lên làm vua.
TT/ST 14: Vậy theo Quy hoạch này đến năm 2045 sẽ có tất cả bao nhiêu người Việt Nam bị chết yểu? Tính toán cụ thể như sau: Năm 2011 có 4.300 người chết, năm 2030 có 25.000 chết, vậy bình quân tốc độ chết là 9,71%/năm. Từ năm 2011 đến năm 2020 tổng số đã chết là 67.553 người. Tổng số sẽ chết từ năm 2021 đến năm 2030 là 170.494 người. Sau năm 2030 bình quân mỗi năm chết 25.000 người, như vậy đến năm 2045 sẽ có 25.000 x 15 = 375.000 người. Cộng lại từ năm 2011 đến năm 2045 sẽ là 67.553 + 170.494 + 375.000 = 613.047 người chết yểu vì nhiệt điện than.
Bộ Công thương nghĩ sao về số người chết yểu trên khi vào ngày đại lễ kỷ niệm 100 năm thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa?
TT/ST 15: Ngày 17/1/2019 tại Hà Nội, phát biểu tại Diễn đàn Kinh tế Việt nam 2019 bàn về chủ đề “Chủ động ứng phó với biến đổi khí hậu và củng cố An ninh năng lượng đảm bảo phát triển bền vững” cựu Ngoại trưởng Mỹ John Kerry khẳng định: “Việt Nam không cần thiết phải là "tù nhân", lệ thuộc vào điện than, kể cả áp dụng công nghệ mới thì nhiệt điện than vẫn là công nghệ bẩn nhất, phát thải lớn nhất. Tôi có thông điệp rõ ràng gửi đến những người bạn Việt Nam là quốc gia có nhiều cơ hội và lợi thế, chúng ta không cần đầu tư vào than nữa. Chúng ta thấy có sự bùng nổ bệnh tật liên quan đến hô hấp 2017, có 5 nguyên nhân tăng nguy cơ tử vong là phổi và tim. Hai nguyên nhân đó là vấn đề ô nhiễm. Bất kỳ ai nói than rẻ hơn thì họ không tính giá thành hoặc chi phí ngoại biên gây ra. Nếu tính các yếu tố này nhiệt điện than sẽ không rẻ hơn năng lượng sạch như thủy điện, mặt trời, sức gió. Chúng ta không cần thiết phải là "tù nhân", phụ thuộc vào điện than; phụ thuộc than là quyết định tương lai không tươi sáng”.
TT/ST 16: Bốn quy hoạch điện lực quốc gia liền kề đều chết yểu, bình quân tuổi thọ 3,5 năm: Theo luật Quy hoạch, ngành Điện là ngành kinh tế quan trọng số 1 của đất nước. Quy hoạch ngành Điện có vị trí thứ 2, chỉ sau quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội của đất nước do Bộ Kế hoạch và Đầu tư soạn thảo. QHĐ 5: có tên đầy đủ là Quy hoạch Phát triển Điện lực Việt Nam giai đoạn 2001 - 2010 có xét triển vọng đến năm 2020, được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại quyết định số 95/2001/QĐ-TTg ngày 22/6/2001. Sau 5 năm thực hiện, đến năm 2006 phải bỏ, làm mới. QHĐ 6: có tên đầy đủ là Quy hoạch Phát triển Điện lực quốc gia giai đoạn 2006 - 2015 có xét đến năm 2025 ra đời tại quyết định số 110/2007/QĐ-TTg, ngày 18/7/2007. Sau 3 năm thực hiện, đến năm 2010 phải bỏ, làm mới. QHĐ 7: Quy hoạch Phát triển Điện lực quốc gia giai đoạn 2011 - 2020 có xét đến năm 2030 ra đời tại quyết định số 1208/QĐ-TTg ngày 21/7/2011. Sau 4 năm thực hiện đến năm 2015 phải bỏ, làm mới. QHĐ 7 điều chỉnh: Điều chỉnh Quy hoạch Phát triển Điện lực quốc gia giai đoạn 2011 - 2020 có xét đến năm 2030, ra đời tại quyết định số 428/QĐ-TTg ngày 18/3/2016. Sau 3 năm thực hiện đến tháng 5/2019 phải bỏ, làm mới, sẽ là bản QHĐ 8.
TT/ST 17: Sau gần 2,5 năm vật lộn, nhào nặn, gia công, đánh bóng, ngày 08/10/2021 Bộ Công thương có Tờ trình số 6277/Ttr-BCT gửi Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch Điện VIII với cơ cấu trụ cột như bảng dưới đây:
Với Tờ trình quy hoạch điện VIII như vậy Bộ Công thương đã đeo mặt nạ cho Thủ tướng Phạm Minh Chính đi tham dự Hội nghị COP26 của Liên Hợp quốc về chống BĐKH tổ chức từ 31/10 – 12/11/2021 tại Glasgow Vương Quốc Anh. Tham mưu cho Thủ tướng Chính phủ như vậy thực sự là một thảm họa.
TT/ST 18: Bộ Công thương đã quyết xây dựng nhiệt điện than làm quân vương, trụ cột, nên năm 2023 Việt Nam đã nhập khẩu một lượng than kỷ lục, lên tới 51,16 triệu tấn, tiêu tốn lượng ngoại tệ rất lớn 7,1 tỷ USD. So với năm 2022, sản lượng than nhập về tăng 61,4%. Cộng với sản lượng than nội địa khai thác tối đa, kịch kim khoảng 35 triệu tấn nữa. Trong năm 2023 khoảng 86,2 triệu tấn than đã đốt, tỏa khói mù mịt bầu trời Việt Nam. Năm 2024 nhiều khả năng Việt Nam sẽ phải cắn răng để chi 8 – 9 tỷ USD, khổng lồ, lớn lắm! chỉ để nhập khẩu than cho điện.
TT/ST 19: Ngành điện cũng là ngành duy nhất của nền kinh tế tiêu tốn một lượng khổng lồ ngoại tệ mạnh nhưng lại không mang về được 01 xu ngoại tệ nào. Trái ngược, năng lượng mặt trời và sức gió không phải tốn một xu để mua, vận chuyển và xây dựng kho bãi để chứa. Nắng trời và gió trời tự đến chiếu vào các tấm quang năng (photovoltaic panel) và làm quay các tuabin gió để phát điện. Khoa học quy hoạch điện lực quốc gia đất nước mình ngộ như vậy đó.
TT/ST 20: Báo chí đăng đầy lập luận “khoa học” của Bộ Công thương và EVN là điện gió và điện mặt trời ở miền Trung sẽ làm rã lưới điện. Vì nhiều điện quá, miền Trung không sài hết, lưới điện vùng này sẽ hỏng hết. Người dân nghe qua thấy có lý, gật đầu “Ừ, Bộ Công thương đúng đấy!”. Đối với tôi lập luận này là ngộ, vô lý, vì họ đẩy sự yếu kém của Bộ trong lập quy hoạch điện quốc gia, biến thành lỗi của chính quyền địa phương, lỗi của các doanh nghiệp, lỗi của Trời, là không tuân thủ quy hoạch của Bộ vạch ra. Họ yêu nhiệt điện than, nên khi họ xây dựng Trung tâm Nhiệt điện Vĩnh Tân có qui mô công suất 6.000MW thì không sao, không sợ rã lưới điện vùng này. Họ ghét điện gió và điện mặt trời, nên vùng nào đó mà chính quyền địa phương và doanh nghiệp muốn đầu tư, ví dụ 1.000MW họ giẫy nẩy “không được! không được! sẽ làm rã lưới điện vùng này”. Chúng ta không thể tìm thấy được Bộ Năng lượng nào ở trên thế giới lại sợ dư thừa điện gió và điện mặt trời như Bộ Công thương ở Việt Nam.
TT/ST 21: Từ 21/12/2023 đến ngày 23/5/2024 Bộ Công an đã khởi tố, bắt tạm giam 09 quan chức của Bộ Công thương, lãnh đạo ngành năng lượng và điện Việt Nam, gồm Thứ trưởng Đỗ Thắng Hải, Thứ trưởng Hoàng Quốc Vượng, Cục trưởng Cục Điện lực và Năng lượng tái tạo Phương Hoàng Kim. Sáu người còn lại thuộc Cục Điều tiết điện lực, và Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN).
TT/ST 22: Từ năm 2020 – 2024 đất nước đã đưa vào vận hành 06 nhà máy nhiệt điện than mới, tổng công suất 5.520 MW như sau:
Nếu tuổi thọ bình quân của các nhà máy này giả sử 35 năm. Như vậy phải sau năm 2055 những nhà máy mới chấm dứt hoạt động. Nói chung phải sau khoảng 30 năm nữa chúng ta mới có thể nói điện ở Việt Nam là xanh, là sạch.
TT/ST 23: Chưa hết! Ngày 22/2/2019 trên báo VnExpress, số 1 về số lượng bạn đọc Việt Nam, tác giả Nguyễn Đăng Anh Thi, chuyên gia Năng lượng và Môi trường, đăng bài “Đoàn tàu tro xỉ” đã viết “Lượng tro xỉ thải ra từ nhiệt điện Vĩnh Tân nếu chứa trong các container 40 feet với tải trọng 30 tấn, đặt trên các toa tàu thì phải cần đến gần 127.000 toa tàu. Đoàn tàu tro xỉ đó có chiều dài là 1.900 km, với đầu máy tại ga Sài Gòn và toa cuối ở ga Đồng Đăng. Đều đặn mỗi năm, điện lực Vĩnh Tân tạo ra một đoàn tàu tro xỉ dài như thế. Nhưng Việt Nam không chỉ có mỗi điện lực Vĩnh Tân, mà còn rất nhiều điện lực khác nữa”. Đương nhiên là 100% các bãi thải chứa tro, xỉ hiện nay đã hủy hoại môi trường sinh thái quanh nó, đặc biệt ở những vùng cuối nguồn nước thấm qua, chảy qua bãi thải.
Nhiệt điện than, quá khủng khiếp về tro xỉ. Trái ngược, ánh nắng, sức gió và dòng nước lại không tạo ra chất thải khi sản xuất điện.
TT/ST 24: Xe điện không hề có ống xả nhưng chắc chắn là có phát thải carbon. Nhiều lắm đấy. Vì lưới điện của Việt Nam là rất bẩn, phát thải carbon rất cao. Cục Biến đổi Khí hậu, Bộ Tài nguyên và Môi trường đã tính toán và công bố hệ số phát thải carbon của lưới điện Việt Nam năm 2020 là 0,8041 tấn CO2/MWh (công văn số 1316/BĐKH-GNPT, ngày 31/12/2021). Năm 2021 là 0,7221 tấn CO2/MWh (công văn số 1278/BĐKH-TTBVTOD, ngày 31/12/2022). Năm 2023 là 0,6592 tấn CO2/MWh (công văn số 1726/BĐKH-PTCBT, ngày 03/12/2024).
TT/ST 25: Các cá nhân và tổ chức trên cả nước căn cứ hệ số này để tính lượng phát thải carbon của mình là bao nhiêu khi sử dụng điện lưới quốc gia. Mỗi gia đình một tháng sử dụng hết bao nhiêu chữ điện (kWh) cứ thế mà nhân với hệ số phát thải là ra. Đối với cả nước tính toán cũng đơn giản. Cụ thể năm 2023 cả nước tiêu dùng hết 280,63 tỷ kWh (= 280,63 triệu MWh), nếu ta nhân với hệ số phát thải 0,6592 tấn CO2/MWh, sẽ được tổng lượng phát thải là 185 triệu tấn carbon. Quá lớn!
TT/ST 26: Nếu so với một số nước EU thì hệ số phát thải carbon lưới điện Việt Nam cao hơn họ khủng khiếp, không phải vài chục phần trăm (%), mà nhiều lần (từ 3 đến 30 lần), cụ thể như ở bảng dưới đây:
Nhiều nước châu Âu có điện xanh, sạch nhất thế giới. Thế mà họ không ép buộc người dân phải sử dụng xe điện như Việt Nam chúng ta.
TT/ST 27: Việt Nam cũng bị sai nặng về khoa học giá điện, thuế bảo vệ môi trường. Chi phí sản xuất điện của ta thuộc hàng cao ở trên thế giới, nhưng giá bán điện thuộc diện thấp trên thế giới. Do vậy đã nhiều năm tạo nên một thói hư, tật xấu tiêu dùng điện của người Việt Nam. Việt Nam thuộc diện sử dụng điện lãng phí, thất thoát, không hiệu quả nhất thế giới khoảng 15 – 25%. Năm 2023 cả đất nước đã sử dụng 281 tỷ kWh điện. Giả sử 20% là thất thoát, lãng phí, tức là 56,2 tỷ kWh. Theo thông tin từ Tập đoàn Điện lực Việt Nam (EVN), giá bán điện bình quân năm 2023 của Việt Nam là 1.920 đồng/kWh (chưa bao gồm thuế VAT). Như vậy riêng trong năm 2023 cả đất nước Việt Nam đã để thất thoát, lãng phí điện 107.900 tỷ đồng. Nếu một căn nhà tình nghĩa giá 1 tỷ đồng, số tiền này thừa sức mua 107.900 căn nhà tình nghĩa (nhân với 3 người) giúp 324.000 người thoát nghèo (về nhà ở). Tương tự cho năm 2024, khoảng 330.000 người có nhà ở khang trang. Lớn lắm, ý nghĩa lắm, vô cùng vĩ đại, đặc biệt đối với đất nước dưới sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam luôn xác định là đại diện cho tầng lớp công – nông của đất nước.
Lập luận tăng giá điện sẽ ảnh hưởng đến đời sống của nhân dân, vì tăng giá điện sẽ làm tăng giá đầu vào của hàng loạt sản phẩm hàng hóa tiêu dùng, sẽ lạm phát, làm rối loạn xã hội, nghe có vẻ có lý. Khi lập luận sơ đẳng này được truyền thông khuếch đại, Chính phủ sợ không dám tăng giá điện. Lập luận này thống trị đất nước Việt Nam vài thập kỷ qua. Nhưng theo tôi đó là lập luận cảm tính. Giống như nhìn xe điện không có ống xả thì khẳng định luôn xe điện là xanh, là sạch. Tôi có thể dẫn ra rất nhiều Thực tế/Sự thật chứng minh rằng các cây đa khoa học Việt Nam đã xây dựng kiến thức, hiểu biết trên những lâu đài cát (chi tiết tại website NguyenDucThang.vn.)
TT/ST 28: Ô nhiễm không khí có đặc tính là xuyên biên giới, toàn cầu, giữa quốc gia với quốc gia, giữa các tỉnh trong một đất nước: Hầu hết mọi người đều hiểu rằng nếu không khí bị bẩn do thắp hương, hóa vàng mã, thì khi có vài cơn gió sẽ thổi đi nơi khác. Ngược lại người dân ở nơi đang có không khí đang trong lành bỗng nhiên có những mùi lạ ập đến. Có nghĩa là nguồn gây ô nhiễm từ nơi khác đến. Giám đốc nhà máy điện than có thể nói rằng “ngay tại nhà máy chúng tôi, từ trong ra ngoài là khang trang, sạch sẽ, cây xanh, hoa lá mọc tốt tươi, không khí trong lành. Xin mời các quí vị quay phim, chụp ảnh để chứng minh cho điều đó. Nếu ai nói rằng nhà máy chúng tôi gây ô nhiễm môi trường, hủy hoại sinh thái là vu khống chúng tôi”. Lập luận “khoa học” kiểu giống hệt như xe điện là xanh, là sạch vì không có ống xả. Mọi xe xăng là bẩn hơn xe điện, là gây ô nhiễm không khí, do vậy cần phải cấm. Cấm ngay lập tức, và chuyển sang xe điện.
TT/ST 29: Chỉ thị 20 của Thủ tướng Chính phủ còn để lộ điểm yếu cơ bản cho thấy ô tô xăng là sạch, vì chưa bị cấm cùng với xe máy ngay từ ngày 01/7/2026. Ô tô xăng chỉ bị hạn chế từ ngày 01/1/2018 thôi. Hạn chế là khác với cấm. Coi ô tô xăng là sạch nhưng xe máy xăng là bẩn, rõ ràng là yếu về khoa học. Trên mạng có người nói rằng họ không yếu về khoa học đâu. Vì rất nhiều quan chức đi làm toàn bằng ô tô cá nhân cả, do vậy không cấm ô tô được. Nếu họ không yếu về khoa học, vậy Chỉ thị 20 là yếu kém về chính trị, vì phân biệt đối xử giữa nhân dân với quan chức. Chỉ thị này xung đột rất lớn với Điều lệ Đảng, với nhiều nghị quyết của Đảng suốt mấy chục năm qua. Tham mưu cho Thủ tướng như vậy thực sự làm một thảm họa.
TT/ST 30: Cứ xe máy chặng xăng là gây ô nhiễm không khí. Xe mới cũng như cũ cấm hết. Trái ngược, thế giới nói chung họ không động chạm đến xe máy. Họ quan tâm hạn chế đối với xe ô tô cá nhân, nhưng tuyệt đối không hạn chế mù quáng. Họ kiểm tra từng xe xăng cá nhân, nếu đạt tiêu chuẩn xả thải, xin mời cứ đi. Chưa một nước nào cấm xe xăng đạt tiêu chuẩn xả, kể cả những nước giầu có đặt tiêu chuẩn môi trường lên cao nhất. Ngoại lệ chỉ có Việt Nam.
TT/ST 31: Chỉ thị 20 cho thấy xe máy chạy xăng là tội đồ lớn nhất gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội. Vậy chúng ta hãy xem thế giới nói gì về nguyên nhân gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội.
Công ty IQAir là công ty Thụy Sĩ, đứng đầu thế giới về công nghệ chất lượng không khí. Họ liên kết hàng vạn các trạm đo, quan trắc chất lượng không khí trên toàn thế giới theo thời gian thực, trong đó có Việt Nam. Tại website iqair.com họ cung cấp các thông tin về chất lượng không khí của Hà Nội theo thời gian thực, ngày cũng như đêm. Các dữ liệu được bảo quản, lưu giữ. Do vậy chúng ta có thể xem được những số liệu cũ. Ngoài ra họ còn đưa ra dự báo chất lượng không khí trong những giờ tới và ngày tới, y như dự báo thời tiết mà chúng ta đã quen:
Ảnh dưới là chụp nguyên màn hình máy tính vào lúc 16:41 thứ 6, ngày 08/8/2025 cho thấy chất lượng không khí là TỐT, chỉ số US AQI là 39. Nồng độ chất ô nhiễm chủ yếu PM2.5 là 7 microgam/m3, nhiệt độ không khí 33oC, tốc độ gió là 13,2 km/h. Đó là thời điểm tan tầm; giờ cao điểm, đường phố Hà Nội phải rất đông xe; ùn tắc giao thông với khí thải xăng xe tràn ngập là chắc chắn. Những số liệu đó là tổng hợp từ 23 trạm quan trắc tại Hà Nội, do 20 đơn vị vận hành. Như vậy quan điểm cho rằng xe máy chạy xăng là nguồn chủ yếu gây ô nhiễm không khí Hà Nội là không đúng.
Chỉ số US AQI là do Cục Môi trường Mỹ ban hành được toàn thế giới áp dụng. Chỉ số từ 0 – 50 là tốt, màu xanh lá cây. Từ 51-100 là vừa, màu vàng. Từ 101-150 là không tốt đối với nhóm người nhậy cảm, màu da cam. Từ 151-200 là xấu, màu đỏ. Từ 201-300 là rất xấu, màu tím. Từ 301-500 là độc hại, màu nâu đỏ.
Kế đến là dự báo chất lượng không khí cho Hà Nội cho những giờ qua đêm đến 8:00 sáng hôm sau: chỉ số US AQI vào lúc 17:00 sẽ là 43, tăng lên 69 vào lúc 23:00. Tăng rất cao từ 3:00 sáng đến 8:00, tương ứng 82, 92 và 100. Dự báo này cho thấy buổi tối, đêm khuya, hàng triệu xe đã tắt máy, trên đường hoàn toàn vắng bóng xe thì không khí lại bị ô nhiễm cao nhất so với ban chiều khi tràn ngập xe máy trên đường vào giờ cao điểm. Như vậy quan điểm cho rằng xe máy chạy xăng là nguồn chủ yếu gây ô nhiễm không khí Hà Nội là không đúng về khoa học.
TT/ST 32: Dưới đây là ảnh chụp toàn văn đoạn viết “Cái gì là nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí ở Hà Nội” của website IQAir.com:
Xin được lược dịch trung thực như sau: Yếu tố nào là nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí tại Hà Nội?
Ước tính mỗi ngày có khoảng 500 tấn than củi và 700 tấn rác thải bị đốt trong và xung quanh Hà Nội. Việc đốt các nguyên liệu này sinh ra khí CO2 cùng các loại khí độc hại khác như lưu huỳnh đioxit và cacbon monoxit. Cỏ và rơm rạ sau thu hoạch bị đốt để chuẩn bị đất trồng cho vụ mùa tiếp theo. Hàng trăm nghìn hécta đất quanh Hà Nội bị thiêu đốt như vậy, với ước tính hơn 300.000 tấn rơm rạ bị đốt hàng năm.
Trong nội thành, hàng nghìn hộ gia đình sử dụng than tổ ong làm nguồn năng lượng chính cho bếp nấu. Các nhà hàng cũng phục vụ đồ nướng than. Những yếu tố này khiến Hà Nội mang tiếng là thành phố ô nhiễm nặng.
Một khảo sát chính thức trên 180.000 hộ gia đình cho thấy tại đồng bằng sông Hồng, 58% số hộ đốt rơm rạ cũ thải ra 1,2 - 4,7 triệu tấn CO2 và 28.000 - 113.000 tấn CO. Trung bình mỗi hecta lúa tạo ra 1 tấn phế phẩm, và Việt Nam mỗi năm thải ra gần 50 triệu tấn rơm rạ.
Bếp than tổ ong được ưa chuộng nhờ giá rẻ: chi phí than trung bình chỉ 50 cent/ngày, trong khi dùng điện cho cùng mục đích tốn gấp 10 lần (5,6 USD). Chi phí đầu tư ban đầu cũng chênh lệch lớn - bếp điện đắt hơn nhiều so với lò gốm hay kim loại đựng than. Lượng CO2 từ loại than này tương đương 1.870 tấn/năm.
Các công trường xây dựng phát sinh lượng bụi khổng lồ từ việc phá dỡ công trình cũ và quá trình thi công mới với bụi xi măng, gạch vĩnh viễn.
TT/ST 33: Vào thời điểm Hà Nội lúc 16:52 ngày 08/8/2025 chỉ số AQI US là 39, còn của các thành phố khác ở trên thế giới như cụ thể dưới đây:
Ảnh trên là 5 thành phố có chỉ số ô nhiễm không khí cao nhất vào lúc 16:52 Hà Nội, ngày 08/8/2025. Kế đến, ví dụ Toronto (Canada) 102, Dubai (UAE) 99, Kuala Lumpur (Malaysia) 97, Jerusalem (Israel) 91, Seoul (Hàn Quốc) 76, Madrid (Tây Ban Nha) 69, Washington D.C. (Mỹ) 60, Tokyo (Nhật) 60, Prague (Cộng hòa Séc) 59, Tp. HCM (Việt Nam) 58, Hà Nội 39 v.v..
Như vậy vào giờ cao điểm Hà Nội và Tp. HCM tràn ngập ô tô, xe máy xả khói nhưng lại có chất lượng không khí tốt hơn so với nhiều thành phố khác ở trên thế giới. Kỳ lạ chưa! Vậy quan điểm cho rằng xe máy chạy xăng là nguồn chủ yếu gây ô nhiễm không khí tiến tới cấm và bắt sử dụng xe điện là rất yếu kém về khoa học, giống như nhìn thấy xe điện không có ống xả khí nên kết luận xe điện là xanh, là sạch, cho dù điện lưới của Việt Nam đang là bẩn nhất thế giới.
TT/ST 34: Theo Tiến sĩ Vũ Thế Khanh, Tổng giám đốc Liên hiệp Khoa học công nghệ tin học ứng dụng (UIA), hàng năm Việt Nam đốt gần 60.000 tấn vàng mã, tương đương gần 5.800 tỷ đồng, thải ra hàng nghìn tấn khí CO2, SO2 và bụi mịn PM2.5 những chất gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng. Một số vụ hỏa hoạn do đốt vàng mã đã xẩy ra tại Hà Nội: Ngày 9/10/2018, một vụ cháy lớn xảy ra tại quán karaoke 7 tầng ở phố Hào Nam. Ngày 4/2/2021, lửa bao trùm ngôi nhà cấp bốn ở ngõ 8 phố Tam Khương, quận Đống Đa, 4 người chết. Ngày 9/8/2022, vụ hỏa hoạn tại ngõ 32, phố Hoàng Đạo Thành.
Như vậy Chỉ thị 20 cho rằng xe máy chạy xăng là nguồn chủ yếu gây ô nhiễm không khí Hà Nội tiến tới cấm và bắt sử dụng xe điện là rất sai về khoa học.
II. CHỈ THỊ 20 GÂY HẠI RẤT LỚN CHO ĐẤT NƯỚC
II. 1. Yếu kém về khoa học hay là lợi ích nhóm?
TT/ST 35: Trong lịch sử lãnh đạo của Đảng Cộng sản Việt Nam, các Tổng Bí thư đã nhiều lần cảnh báo về nguy cơ và tác hại của "lợi ích nhóm" – hiện tượng một nhóm người lợi dụng chức quyền để trục lợi cá nhân, gây ảnh hưởng xấu đến xã hội. Dưới đây là một số phát biểu nổi bật:
1. Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng, tại Đại hội Đảng XII (2016) : "Kiên quyết đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi có hiệu quả tình trạng suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, biểu hiện "tự diễn biến", "tự chuyển hóa" trong nội bộ, nhất là tệ tham nhũng, lợi ích nhóm.". Ông nhấn mạnh lợi ích nhóm là một trong những nguy cơ lớn làm suy yếu Đảng, cần phải loại bỏ để bảo vệ sự đoàn kết nội bộ. Tại Hội nghị Trung ương 4 (khóa XII, 2016) : "Lợi ích nhóm là thứ vi khuẩn độc, ăn mòn Đảng từ bên trong, làm tha hóa cán bộ, tách rời Đảng với dân."
2. Tổng Bí thư Nông Đức Mạnh, trong nhiệm kỳ của mình (2001–2011), ông từng cảnh báo: "Phải chống tư tưởng cục bộ, bè phái, lợi ích nhóm trong cán bộ, đảng viên. Đây là nguyên nhân dẫn đến tham nhũng, lãng phí."
3. Tổng Bí thư Đỗ Mười "Lợi ích nhóm làm méo mó chính sách, phá vỡ kỷ cương, khiến nhân dân bất bình." .
TT/ST 36: Các quyết định, chỉ thị do Thủ tướng Chính phủ ký, là ô che, pháp lý hóa những nội dung do một nhóm quan chức soạn thảo. Tôi có quá trình công tác tại Vụ Khoa học, Giáo dục, Tài nguyên và Môi trường thuộc Bộ Kế hoạch và Đầu tư, từ năm 1998 đến 2009. Là chuyên viên chính nên được tham dự nhiều hội nghị, hội thảo, giao tiếp với các quan chức Bộ, ngành khác, nên có không ít cơ hội nghe câu khoe khéo “quyết định của Thủ tướng, của Bộ trưởng là tôi đây chứ còn ai nữa”. Đó là một Thực tế/Sự thật nhiều quan chức biết, nhưng ít nói ra. Thủ tướng lo cho cả 100 triệu dân, nên chỉ có ký và ký. Tổng thống, Thủ tướng tất cả các quốc gia khác cũng vậy. Bộ trưởng là Tổng tư lệnh của một ngành bao phủ từ Bắc vào Nam, cũng không có thời gian để đọc những văn bản mà mình sẽ ký. Qui luật: Tất cả các chính trị gia lãnh đạo đều trông cậy vào TÀI và ĐỨC của cấp tham mưu cho mình, đặc biệt là cấp lãnh đạo Cục, Vụ, Viện, Sở.
TT/ST 37: Năm 2001-2002 quốc tế có tài trợ giúp Việt Nam soạn thảo mục đích, quy chế hình thành và hoạt động của Quỹ bảo vệ môi trường Việt Nam. Quỹ có tính chất như một quỹ quay vòng (Revolving Fund), nguồn vốn được tái sử dụng liên tục thông qua việc thu hồi vốn từ các dự án đã tài trợ, sau đó tái đầu tư vào các dự án mới, tạo vòng tuần hoàn bền vững. Một ngày giữa tháng 6/2002, sếp trực tiếp của tôi là Phó Vụ trưởng, giao tôi lưu giữ bộ tài liệu do Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trình Thủ tướng Chính phủ phê duyệt “Quỹ bảo vệ Môi trường Việt Nam”. Khoảng 10 ngày sau, sếp giao tôi lưu giữ bộ tài liệu về Quỹ được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt tại Quyết định số 82/2002/QĐ-TTg ngày 26/6/2002. Sếp tôi và đại diện Bộ Tài chính là thành viên Ban biên tập. Trưởng Ban là Bộ Tài nguyên và Môi trường. Tôi tiếp nhận và đọc Quyết định số 82/2002/QĐ-TTg với mục đích để thu nhận kiến thức. Điều nói về các nguồn vốn hình thành nên Quỹ:
Điều qui định về trách nhiệm của Quỹ làm tôi khó hiểu. Đó là “Quỹ có trách nhiệm bảo toàn vốn điều lệ”. Tôi tự hỏi tại sao lại chỉ bảo toàn vốn điều lệ, 200 tỷ đồng? Tại sao các loại vốn huy động khác, những khoản thu từ thuế, phí, lệ phí tài nguyên và môi trường hàng năm trên cả đất nước sẽ là rất lớn, có thể lên đến vài nghìn tỷ đồng tại sao lại không cần bảo toàn? Quỹ sẽ hết tiền cho các doanh nghiệp đến vay sau để xử lý nước thải, khí thải. Theo tôi đó là qui định có hại cho sự nghiệp bảo vệ môi trường.
Tôi đem điều băn khoăn này trao đổi với sếp. Ngay lập tức tôi bị ăn mắng luôn “Ông biết Đ. gì về quỹ. Ông định chống Thủ tướng à? Thủ tướng vừa ký chưa ráo mực ông đã kiến nghị sửa. Dẹp!”. Mặc dù sếp và tôi là ngang tuổi nhau. Sếp có bằng TS. Tôi cũng có bằng TS. Tôi biết sếp cáu, tôi im lặng rút lui. Về phòng mình tôi đọc lại, nghĩ lại và giở bộ hồ sơ Trình Thủ tướng Chính phủ để so sánh. Tôi đã không thể tin vào mắt mình, tại văn bản trình lên không hề có hai từ ĐIỀU LỆ, chỉ có câu “Quỹ có trách nhiệm bảo toàn vốn”. Như vậy có ai đó, trong thời điểm nào đó đã thêm vào hai từ ĐIỀU LỆ. Lợi ích nhóm là rõ rồi.
Tôi đem toàn bộ hồ sơ báo cáo trực tiếp Vụ trưởng Phan Thu Hương. Vụ trưởng đồng ý và giao tôi báo cáo ngay Thứ trưởng Phan Quang Trung. Thứ trưởng nhanh chóng hiểu “Bậy thật!” và giao tôi soạn công văn báo cáo Thủ tướng Chính phủ. Tôi về soạn công văn rất ngắn và mang xuống cho Thứ trưởng sửa lại trực tiếp bằng bút đỏ. Sau đó tôi về đánh máy lại, in ra và đưa Thứ trưởng ký. Tuy nhiên ông chưa ký mà giao tôi cầm toàn bộ hồ sơ và dự thảo công văn lên Văn phòng Chính phủ vào gặp hai anh trợ lý của Phó Thủ tướng đưa cho họ đọc. Sau đọc xong một anh nói “Được rồi, về nói với anh Trung, trên này sẽ cho điều tra xem hai từ ĐIỀU LỆ được đưa thêm vào ở công đoạn nào”. Tôi quay về báo cáo Thứ trưởng và ông đã ký. Sau đó nói với tôi “Khi mình phát hiện sai mà không báo cáo Thủ tướng là có tội”. Công văn này chắc chắn có lưu trữ tại Văn phòng Chính phủ, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Tài chính. Cựu Thứ trưởng Phan Quang Trung có thể làm chứng cho tôi về Thực tế/Sự thật này. Trong khoảng 70 trang hồ sơ, tài liệu, chỉ lén lút đưa thêm vào có hai từ, thực sự là tinh vi. Hàng nghìn tỷ đồng tiền thuế của dân mà cứ đem cho không, biếu không. Các doanh nghiệp cứ gọi là quỳ rạp xuống xin. Tôi phát hiện ra chỉ vì đọc thấy cái qui định đó sai về khoa học, đối kháng với mục tiêu, ý nghĩa và sứ mệnh của Quỹ.
II. 2. Gây lãng phí vô cùng lớn cho đất nước
TT/ST 38: Trên mạng hiện đang tràn ngập thông tin về nỗi bức xúc, phân tích phản ánh những thiệt hại của các tầng lớp xã hội bị ảnh hưởng bởi Chỉ thị 20. Nhiều triệu dân Hà Nội và Tp. HCM đang buồn về việc phải hoán đổi xe. Nhân dân kêu đủ loại khổ, nghèo hóa nhân dân khi thực hiện cấm xe xăng, bắt mua xe điện. Vô vàn người xe xăng mới mua, giá từ 35 – 70 triệu đồng, nay các công ty thu mua, đổi xe với giá bèo bọt. Quá đau. Đặc biệt đau đớn khi đó là nhiều ngàn người lái xe ôm, thu nhập rất thấp, không đủ tiền để mua xe điện, coi như mất việc làm. Những người nhiều năm buôn bán kinh doanh xe xăng nay bị tồn kho hàng đống, không ai mua. Đối với xe ôm chạy bằng xe điện sẽ gặp nhiều phiền phức; ngày phải nạp điện 2 lần, thời gian sạc điện rất lâu, pin nhanh chóng xuống cấp sau 3 năm sử dụng, thay pin mới là đắng và chát. Nỗi khổ của nhân dân là rất nhiều, mong các quí quan tham mưu đọc trực tiếp trên mạng.
Dưới đây tôi chỉ phân tích một số thiệt hại do Chỉ thị 20 cấm xe xăng mà trên mạng ít người nói đến.
TT/ST 39: Gần đây nhất, vấn đề lãng phí đã được bổ sung vào nhiệm vụ và đổi tên của Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo Nghị quyết số 04-NQ/TW ngày 18/8/2022, thành Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống lãng phí, tham nhũng, tiêu cực.
20 năm qua xe chạy xăng của Nhật đã chiếm được lòng tin tuyệt đối của nhân dân Việt Nam vì chất lượng tuyệt hảo, giá cả hợp lý, nồi đồng cối đá, 30 năm sử dụng vẫn còn tốt.
Một cách gần đúng, tính đến tháng 6/2025 Hà Nội có 1,5 triệu ôtô và 7 triệu xe máy chạy xăng. TP HCM có 1 triệu ô tô và 8,5 triệu xe máy. Tạm gọi giá trị sử dụng còn lại bình quân chung xe máy là 10 triệu đồng, ô tô là 300 triệu đồng. Khi chấm dứt sử dụng, chúng bị loại biên; 2,5 triệu ô tô x 300 triệu đồng sẽ là 750.000 tỷ đồng; 15,5 triệu xe máy x 10 triệu đồng sẽ là 155.000 tỷ đồng. Tổng cộng 905.000 tỷ đồng sẽ bị loại biên.
Việc loại biên xe xăng dầu sẽ kéo theo loại biên các cây xăng dầu. Tiếp tục là một lãng phí lớn nữa. Việt Nam một đất nước vừa mới thoát nghèo đã chơi sang, cấm xe xăng, đồng nghĩa với bắt người dân mua xe điện. Nếu không phải ung thư về khoa học thì do lợi ích nhóm mà thôi.
II. 3. Nguy cơ gây hại cho lưới điện
TT/ST 40: Một cách gần đúng 2,5 triệu ô tô xăng sẽ thay bằng 2,5 triệu ô tô điện; 15,5 triệu xe máy xăng sẽ thay bằng 15,5 triệu xe điện. Đa phần chúng sẽ nạp điện khi về nhà chiều tối. Người dân sợ cắm vào đêm vì không được theo dõi, nếu xảy ra nguy cơ cháy nổ. Một lượng điện khổng lồ sẽ được nạp vào những chiếc xe điện này. Bình quân một chiếc xe máy điện khi sạc thường tương đương với cắm bếp điện 1kW, trong 4 – 5 giờ thì đầy. Nếu cắm chế độ sạc nhanh sau khoảng 1 giờ thì đầy, tương đương với 2kW. Một ô tô điện, công suất điện sạc nhanh ngang bằng cắm cùng lúc 30 – 70 bếp điện 2kW, cụ thể:
a) Xe VinFast VF e34, sạc nhanh DC: 60 kW (sạc 30% – 80% trong 30 phút), sạc thường AC: 6.6 kW (sạc đầy trong 7 – 8 giờ).
b) VinFast VF 8, sạc nhanh DC: 150 kW (sạc 10% – 70% trong 26 phút), sạc thường AC: 11 kW (sạc đầy trong 9 – 10 giờ).
c) Xe Hyundai Kona Electric, sạc nhanh DC: 100 kW (sạc 10% – 80% 47 phút)
d) Xe Tesla Model 3 (Phiên bản nhập khẩu), sạc nhanh Supercharger: 170 kW (sạc 20% – 80% trong 25 phút).
TT/ST 41: Chiều tối là giờ cao điểm về điện, nay sẽ được đẩy cao hơn nữa, kịch kim. Cắm điện nấu ăn, bật bình nóng lạnh để tắm, mùa hè cần bật điều hòa, TV, đèn điện đều bật, tủ lạnh toàn là siêu to, siêu lớn. Rất nguy cho mạng lưới điện. Sau nhiều lần nhảy automat tại trạm biến thế, chất lượng đường dây, trang thiết bị sẽ giảm nếu Hà Nội và Tp. HCM không được ưu tiên tăng thêm công suất điện. Nếu không đầu tư xây dựng thêm nhà máy điện buộc phải giảm điện ở nơi khác để ưu tiên cho Hà Nội và Tp. HCM. Việc này lại trái ngược với quan điểm của Đảng hiện nay là “Phát triển nhưng không để lại ai ở phía sau”. Hà Nội và Tp. HCM sẽ trở nên tầm thường khi mà cái gì cũng đòi ưu tiên, đặc thù, đặc cách, vì là đầu tàu kinh tế, đóng góp lớn nhất cho NSNN. Một đòi hỏi rất cảm tính.
Số liệu của 23 trạm đo ô nhiễm không khí theo thời gian thực tại Hà Nội nói rằng vào giờ cao điểm, ùn tắc giao thông 16:30 – 18:30, chỉ số AQI US là thấp nhất so với buổi tối, ban đêm và sáng sớm khi mà mọi ô tô xe máy đều tắt. Không chỉ hôm nay, tháng trước cũng vậy, ngày mai vẫn thế và năm tới vẫn thế. Vậy có thể tổng kết thành qui luật “khi hàng triệu ô tô xe máy đầy đường sả khí thải, thì chất lượng không khí lại tốt hơn khi tất cả chúng về nhà, tắt máy”. Một nghịch lý không thể tin nổi so với hiểu biết thông thường của chúng ta, nhưng đó là một Thực tế/Sự thật ban ngày dưới ánh sáng mặt trời trong veo.
II. 4. Không khả thi khi thực hiện, gây hỗn loạn, ùn tắc giao thông
TT/ST 42: Hà Nội đang soạn thảo chính sách hỗ trợ người dân thu đổi khoảng 450.000 xe máy sử dụng xăng trong khu vực Vành đai 1, chuẩn bị cho việc cấm xe máy chạy xăng hoạt động trong Vành đai 1, từ ngày 1/7/2026. Từ ngày 01/1/2018 cấm trong Vành đai 2.
Vậy với 7 triệu xe máy xăng còn lại xử lý ra sao, khi mà ví dụ bình quân hàng ngày có 3 triệu xe máy cần đi vào trong Vành đai 1 cho hai mục đích a) 2 triệu xe cho làm việc, giải quyết công việc trong Vành đai 1. b) 1 triệu xe chỉ đi xuyên quan vì đó là đường ngắn nhất? Công nghệ, kỹ thuật nào giải quyết 2 nhu cầu thiết yếu này. Bó tay rồi, vì Thế giới chưa có.
TT/ST 43: Trường hợp a) Giả sử có 2 triệu người có nhu cầu làm việc trong Vành đai 1: Thông thường các chuyên gia giao thông đề xuất xây dựng mạng lưới xe công cộng hoàn chỉnh, đậm đặc để người dân có thể đến mọi nơi trong Vành đai 1 sau khoảng 5 phút đi bộ. Kế đến, trên Vành đai 1 phải xây dựng gần trăm bãi đỗ để 2 triệu xe có thể được gửi vào đó. Sau gửi xe máy họ sẽ đi bộ tham gia giao thông công cộng, xe buýt điện, hay Metro tàu điện ngầm. Đất trên Vành đai 1 đang là đất vàng, đất kim cương, Hà Nội phải bỏ tiền ra mua để làm bãi đỗ, trông giữ 2 triệu xe máy xăng/ngày. Bà Bí thư Thành ủy và ông Chủ tịch UBND thành phố Hà Nội sẽ phải hoa mắt, choáng váng với công việc này.
Trường hợp b) 01 triệu người còn lại chỉ muốn đi xuyên qua vì đó là tối ưu nhất, ngắn nhất, sẽ buộc phải đi rất vòng, rất xa qua đường khác. Xăng xe tốn rất nhiều, thời gian mất rất nhiều, gia tăng ùn tắc giao thông cho đường khác.
III. KIẾN NGHỊ
Viết ra lệnh cấm xe xăng là vô cùng dễ, chỉ mất có 2 phút, nhưng để cả đất nước ù tai, hoa mắt không thể thực hiện được là có vấn đề. Mong Thủ tướng Phạm Minh Chính hãy thương dân, tha cho dân và giao Văn phòng Chính phủ có công văn gửi UBND thành phố Hà Nội thông báo ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng là xóa bỏ việc cấm xe xăng dầu trong các đường vành đai của Hà Nội.
Do điện của Việt Nam chủ yếu là điện bẩn dài lâu và tổng công suất điện còn hạn chế,
Do ô nhiễm không khí có tính chất xuyên biên giới, xuyên vùng, xuyên tỉnh,
Do qui luật chất lượng không khí trong ngày vào giờ cao điểm giao thông là tốt hơn so với tối muộn và đêm khuya, khi mà hầu hết ô tô, xe máy đều tắt điện,
Do công ty IQAir Thụy Sĩ, đứng đầu thế giới về công nghệ chất lượng không khí đã chỉ ra những nguyên nhân chính gây ô nhiễm không khí ở Hà Nội gồm: mỗi ngày có khoảng 500 tấn than củi và 700 tấn rác thải bị đốt, hơn 300.000 tấn rơm rạ bị đốt, hàng nghìn hộ gia đình sử dụng than tổ ong, 58% trong số 180.000 hộ gia đình tại đồng bằng sông Hồng đốt rơm rạ cũ,
Do hàng năm người dân Việt Nam chi gần 5.800 tỷ đồng để đốt gần 60.000 tấn vàng mã, thải ra hàng nghìn tấn khí CO2, SO2 và bụi mịn PM2.5 gây ô nhiễm không khí nghiêm trọng,
Do các công trường xây dựng phát sinh lượng bụi khổng lồ,
Vì vậy mong Thủ tướng hãy tập trung cho những nguyên nhân ấy.
Vì vậy Thủ tướng cũng không nên có chính sách ưu tiên khuyến khích sử dụng xe điện. Giữa xe điện và xe xăng hãy cho thị trường tự điều tiết. Xe xăng dầu sẽ tự biến mất khi mà khoa học và công nghệ ngày càng hoàn thiện và tỷ lệ sản lượng điện xanh, điện sạch ngày càng gia tăng.
Ngoài ra, trên phạm vi cả nước cần cấm xây dựng nhà máy nhiệt điện than mới. Những nhà máy điện than cũ, tuổi thọ còn dưới 5 năm cũng nên xóa bỏ. Tích cực đẩy mạnh hơn nữa điện gió và điện mặt trời và điện sinh khối. Khẩn trương khôi phục lại dự án điện hạt nhân.
Để chạy các ô tô xe tải, xe container, xe siêu trường, siêu trọng hàng năm chúng ta nhập khẩu dầu diesel giá rẻ, có hàm lượng lưu huỳnh trên 500 ppm, gây ô nhiễm không khí. Do vậy ngay từ bây giờ cần cấm nhập khẩu loại dầu có hàm lượng S trên 50 ppm.
Đó là nhiều giải pháp nhưng chỉ đạt 01 mục tiêu cải thiện chất lượng không khí của Hà Nội và Tp. HCM. Tôi có một giải pháp nhưng đạt đa mục tiêu, một mũi tên trúng nhiều đích; cao hơn, đẹp hơn nghìn lần Chỉ thị 20 cấm xe xăng, khuyến khích xe điện. Giao thông của Hà Nội và thành phố Hồ Chí Minh chỉ sau 3 năm đầu tư sẽ là giao thông xanh, giao thông sạch, dẫn đầu thế giới về giao thông bền vững, mô hình mẫu mực cho nhiều đại thành phố học tập. Tôi không khuếch đại và thổi phồng. Bài viết này với 43 TT/ST của tôi có thể chứng minh cho năng lực khoa học của tôi đối lập với chỉ có một TT/ST vì xe điện không có ống xả nên đương nhiên là xanh, là sạch.
Ngoài ra Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà hiện nay có thể làm chứng cho kiến thức khoa học của tôi: Đó là thảm họa môi trường biển lịch sử ở Việt Nam và cũng là lịch sử của thế giới vào sáng ngày 6/4/2016 xuất hiện cá chết trắng ngoài biển, nổi mênh mông và trôi dạt vào bờ. Bắt đầu từ biển Vũng Áng (Hà Tĩnh), nơi có ống xả ngầm nước thải lớn được cấp phép của công ty Formosa Hà Tĩnh. Gần 2 ngày sau lan rộng vào tỉnh Thừa Thiên - Huế, tổng chiều dài là 209km. Bộ Khoa học và Công nghệ được Thủ tướng Chính phủ giao chủ trì, Bộ Tài nguyên và Môi trường phối hợp, cùng Bộ Công an, Bộ Nông nghiệp và Phát triển Nông thôn, UBND bốn tỉnh, cùng hàng trăm nhà khoa học tinh tú nhất của Viện Hàn lâm Khoa học và Công nghệ Việt Nam, Trường Đại học Quốc gia Hà Nội, được trang bị đầy đủ máy móc, thiết bị hiện đại lao vào cuộc. Sau gần 3 tháng đào bới, cầy nát công ty Formosa Hà Tĩnh và 209 km dọc biển, cùng nhiều hội nghị, hội thảo khoa học nội bộ, ngày 30/6/2016 Văn phòng Chính phủ họp báo công bố kết luận chính thức về nguyên nhân cá chết là do các độc tố phenol và xianua kết dính trong một lớp màng nhầy như tấm chăn di động, hút nhả độc tố gây ra. Sau đó là hình ảnh tập thể ban lãnh đạo công ty Formosa Hà Tĩnh cúi đầu xin lỗi nhân dân Việt Nam và cam kết bồi thường 500 triệu USD. Sáng hôm sau, các cây đa khoa học trụ cột liên quan đã tiến hành hội thảo bàn giải pháp làm sạch biển. Trưởng nhóm trụ cột của Hội đồng KH&CN quốc gia đã đề xuất “Sẽ phải hút hàng ngàn tấn trầm tích, kinh phí hút 1.000 tấn cũng phải mất vài nghìn tỷ đồng. Chúng ta sẽ phải hút suốt chiều dài 209 km và phải hút sâu tối thiểu 50cm thì mới đảm bảo sạch biển” (Báo Dân Việt, đăng thứ Sáu, ngày 01/07/2016 15:46 PM). Tôi ước tính triển khai trong vòng 5 năm, kinh phí cần khoảng 473 tỷ USD!! Cây đa khoa học chém gió khủng khiếp.
Trong suốt gần 3 tháng điều tra xác định nguyên nhân, tất cả báo chí bị cấm đăng tin từ bất cứ nguồn nào, ngoại trừ duy nhất nguồn tin do Bộ Tài nguyên và Môi trường cung cấp. Cả đất nước nóng rực, biểu tình nổ ra ở một số nơi, đặc biệt ở Tp. HCM. Các đại biểu Quốc hội truy vấn Bộ trưởng Bộ Tài nguyên và Môi trường Trần Hồng Hà căng như dây đàn. Nhiều bản kiểm điểm đã được viết, nhiều cuộc họp kiểm điểm đã được tiến hành, một số kỷ luật đã được ban hành.
Ngư dân bị cấm ra biển. Tất cả hải sản tươi sống đánh bắt được đều phải đem tiêu hủy. Biển đã chết, kinh tế biển đã chết, tất cả dịch vụ ăn theo đã chết. Một đại cây đa hải dương học nói với báo giới “san hô biển phải 50 năm mới phục hồi lại được.”
Tôi không đồng ý với kết luận về nguyên nhân cá chết. Với vài kiến thức cơ bản của mình về Hóa học và Môi trường và từ những thông tin mà Bộ Tài nguyên và Môi trường cung cấp đăng tải trên báo VnExpress online tôi đã viết thư kiến nghị “Cần trả lại chân lý khoa học cho Kết luận về nguyên nhân cá chết” gửi các cấp lãnh đạo của đất nước. Chiều 16:30 một ngày cuối tháng 7/2016 tôi may mắn tiếp cận được phòng làm việc của Bộ trưởng Trần Hồng Hà. Tuy nhiên Bộ trưởng vẫn còn họp với một số người. Tôi đứng ngoài chờ, khoảng 30 phút sau mọi người ra về. Tôi vào luôn, khi này Bộ trưởng ở tư thế tay xách cặp diplomat chuẩn bị ra về. Tôi đưa thư kiến nghị và nói đúng một câu như tiêu đề của thư kiến nghị. Bộ trưởng cám ơn và đón nhận, mở cặp diplomat đặt vào và nói “Tôi sẽ đọc ngay tối nay”. Sau đó khoảng 2 ngày, Bộ trưởng gọi điện thoại cho tôi. Bộ trưởng nói đã đọc và thấy thuyết phục. Sau đó ít ngày, Bộ trưởng đã tắm biển, ăn cá biển và tuyên bố biển đã an toàn, trong lành để cho TV, đài báo quay. Sản xuất hoàn toàn trở lại bình thường. Người dân cả nước không biết tại sao biển lại sạch nhanh đến thế.
Khi đọc được tin này trên báo, tôi đã nhắm mắt lại và hình dung tâm trạng của Bộ trưởng trong buổi tối sau khi đọc xong thư kiến nghị của tôi. Ông đã ngất xỉu trong than vãn trời ơi, sao tôi lại khổ thế này. Hàng trăm nhà khoa học tinh tú nhất của đất nước tham mưu, cố vấn cho mình, lăn lộn 3 tháng trời tại hiện trường mà đưa ra cái kết luận thảm hại, không bằng một ông già về hưu, ngồi ở nhà đọc mấy dòng tin trên báo. Chữ ký của mình phê duyệt kết luận đó còn tươi mới.
Tôi đã trao cho Bộ trưởng Trần Hồng Hà một trái ngọt rất to. Bộ trưởng đã thụ hưởng ngay lập tức. Nay Bộ trưởng đang là Phó Thủ tướng, tôi tin là ông sẽ làm chứng cho tôi những thông tin này.
.jpg)
Thêm một TT/ST nhỏ bé nữa thôi. Đó là chiến dịch do Phó chủ tịch quận 1, TP.HCM Đoàn Ngọc Hải khởi xướng: “Chúng tôi sẽ kiên quyết đòi lại vỉa hè cho người đi bộ, không làm kiểu “đánh trống bỏ dùi” như những năm trước. Mục tiêu là xây dựng khu vực quận 1 sạch đẹp như Singapore. Không lấy lại được vỉa hè, tôi cởi áo về vườn”. Ào ạt, như một cơn lốc phá dỡ các bậc tam cấp, tháo bỏ các biển quảng cáo, đuổi bắt người bán hàng rong. Truyền thông, báo chí cả nước dậy sóng ủng hộ. Ngày 29/3/2017 tôi đã gửi thư kiến nghị “Về chiến dịch đập phá “Đòi lại vỉa hè cho người đi bộ” đã thất bại khi đập nhát búa đầu tiên” đến Thủ tướng Nguyễn Xuân Phúc, Bí thư Thành ủy thành phố Hồ Chí Minh và Hà Nội, Chủ tịch UBND Tp. HCM và Hà Nội. Sau đó ít ngày cơn lốc đập phá chấm dứt vĩnh viễn. Tôi tin là trong kho hồ sơ lưu trữ các văn thư ở 5 cơ quan đó có lưu trữ thư kiến nghị của tôi.
Kính thưa các quí Vụ trưởng, Cục trưởng, Viện trưởng, Giám đốc Sở,
Tôi hiểu qui trình xử lý thư kiến nghị của công dân gửi các lãnh đạo của đất nước là sẽ luôn đến tay các vị trước tiên. Các lãnh đạo cấp trên có được đọc hay không là do các vị quyết định. Chỉ thị 20 cấm xe xăng, phải thay bằng xe điện là vấn đề hệ trọng của đất nước như tôi đã phân tích, chứng minh ở trên. Ùn tắc giao thông kinh niên và tai nạn giao thông kinh niên cũng là vấn đề hệ trọng của đất nước. Mong các quí vị hãy để cho các lãnh đạo cấp trên của mình được biết những Thực tế/Sự thật nói trên. Hãy tạo điều kiện để cho tôi được tiếp xúc với các lãnh đạo cấp trên. Vài đời Thủ tướng Chính phủ đã làm việc 25 năm qua với Bộ Giao thông Vận tải nhưng vẫn chưa chặt bỏ được xiềng xích trói buộc Hà Nội và Tp. HCM, nhưng với tôi, chỉ cần một buổi sáng là Thủ tướng sẽ vỡ òa. Vài đời Bí thư Thành ủy đã làm việc 25 năm qua với Sở Giao thông Vận tải, nhưng ung thư về ùn tắc giao thông ngày càng tăng nặng, nhưng với tôi, chỉ cần một buổi sáng là Bí thư Thành ủy sẽ vỡ òa.
Các lãnh đạo mà tôi gửi thư kiến nghị, họ luôn trăn trở với sự phát triển của đất nước. Họ luôn khát vọng để xây dựng một Việt Nam hùng cường, vững mạnh, sánh vai với các cường quốc năm châu. Do vậy, hãy đừng bịt mù họ, hãy cho phép tôi được nói sự thật với họ.
Sẽ là có tội với lãnh đạo cấp trên của mình nếu bịt mù họ, bắt họ phải nhìn qua lăng kính của quí vị.
Trân trọng cám ơn các quí lãnh đạo,
Nguyễn Đức Thắng, Hà Nội, ngày 14/8/2025
Địa chỉ thường trú: xxx, Điện thoại Zalo:
============
Nếu quí vị thấy khả năng cao thuyết phục được Thủ tướng, xin hãy chia sẻ rộng hơn để người dân giảm lo lắng, yên tâm làm ăn, kiếm sống.
Tất cả các bài viết trên website này là của tác giả NGUYỄN ĐỨC THẮNG, Email: ndthangndt@yahoo.com
